KLEUTERSCHOOL VOOR DAKLOZE KINDEREN

Oorspronkelijk was de Wesley János Kleuterschool in het achtste district van Boedapest gewoon bedoeld voor kindertjes uit de buurt. Maar schoolleidster Etelka Riegg is een vrouw die mensen, en zeker kinderen, in nood niet in de kou kan laten staan. Dus als dakloze ouders hun kind aanmelden, zegt ze geen nee, al kan een kind volgens de wet alleen naar school als het een vast woonadres heeft. ,,Die wet is fout, niet ik’’, zegt Riegg schouderophalend, ,,Die stamt uit het communisme en is niet met de tijd meegegaan’’.
De kleuterschool staat in het achtste district, een van de armste buurten van Boedapest, vol onbewoonbaar verklaarde woningen en keldergewelven, zoals de voormalige waskelder die Gyula met zijn vrouw en drie kinderen hebben gekraakt. Gyula’s jongste dochter zit op Rieggs schooltje. De woning bestaat uit één kamer vol bedden en een televisie en verder een primitieve keuken. De wc op de binnenplaats delen ze met legale bewoners van het pand. Elektriciteit tapt de familie illegaal af.
Het is de zoveelste kraakwoning waarin ze zitten sinds deze Roma-familie enkele jaren geleden de werkloosheid in het geboortedorp de rug toekeerde en haar geluk in de stad zocht. Ze leven van los werk, van statiegeldflessen en oud ijzer. Ooit, vertelt Gyula grimmig, werden ze wakker terwijl gemeentewerkers de voordeur van hun kraakpand dichtmetselden. Met niet meer dan de kleren aan hun lijf stonden ze toen op straat.
Tot 1 januari kwamen krakers vijf jaar lang niet in aanmerking voor een officiële woning. En omdat ze steeds opnieuw moesten kraken, was een officiële woning onbereikbaar. En dat betekent: geen vast werk, geen uitkering, geen school voor de kinderen en niet meer dan medische noodhulp. Riegg noemt het een schoolvoorbeeld van regelgeving die mensen tot eeuwige armoede veroordeelt.
Haar schooltje is een poging die cirkel te doorbreken. Het geeft kansloze kinderen tenminste een kans op een goede start op de lagere school en dat is in deze straatarme buurt bepaald niet gebruikelijk. Hoe belangrijk ouders dat desondanks vinden, blijkt eruit dat een deel van de kleuters van buiten de stad komt. ,,Die ouders hebben op tv gezien dat ik hun kinderen wel accepteer en doen die moeite, iedere dag weer’’.
De kleine kleuterschool, niet meer dan één lokaal, heeft plek voor zo’n negentien kinderen, maar biedt veel meer dan alleen onderwijs. Voor de ouders is de kleuterleidster een baken in een onzekere wereld. Ze helpt met het invullen van formulieren, legt samen met een sociaal werkster contacten met officiële instanties en ondersteunt gezinnen met wekelijkse voedselpakketten. De kinderen krijgen er drie maaltijden per dag, worden gedoucht, hun kleding wordt er gewassen, ze krijgen, als het nodig is, nieuwe kleren. Maar Riegg’s middelen zijn beperkt, want alles, zelfs de inrichting van de school, is afkomstig uit giften.
De deur gaat open en een moeder komt binnen. Haar zoontje zit op het schooltje. Het gezin dreigt, midden in de winter, met twintig centimeter sneeuw in de straat, uit zijn kraakpand gezet te worden. De vrouw heeft geen geld. Riegg pakt, zonder er veel woorden aan vuil te maken, haar eigen portemonnee en geeft haar duizend forint, vier euro. Als de vrouw weg is, vertelt ze dat het gezin afgelopen zomer in een oude auto sliep.
,,Alle kinderen hier hebben veel meegemaakt en het duurt vaak maanden eer ze loskomen en echt kind worden’’, vertelt Riegg. En dan heeft ze het niet alleen over dakloos zijn, maar ook over het geweld en de drankproblemen waar velen thuis mee worden geconfronteerd. ,,Ik zeg niet dat alle ouders alleen maar onschuldige slachtoffers zijn en geen enkele verantwoordelijkheid hebben voor de omstandigheden waarin ze leven. Maar voor de kinderen ligt dat anders. Die kunnen er helemaal niets aan doen’’.

RH