FOUTE AGENTEN
De Hongaarse politie heeft een ‘groen telefoonnummer’ geopend dat burgers gratis kunnen bellen als ze problemen hebben met de politie. Klachten zullen meteen worden onderzocht, is de belofte. De voltallige politieleiding is op straat gezet en ook de minister van justitie moest opstappen. Het zijn een verwoede poging om het imago van het korps weer op te vijzelen, na twee weken, waarin het ene politieschandaal na het andere aan het licht kwam. Uit opiniepeilingen blijkt dat het vertrouwen in het korps tot een absoluut minimum gedaald is.
De schandalen liegen er dan ook niet om. Begin mei zouden vijf agenten tijdens hun dienst een meisje hebben verkracht. Kort daarop werd bekend dat een politieman na afloop van een gijzeling bij een bank waarbij de gijzelnemer werd doodgeschoten, een deel van de buit meenam. Vervolgens werden twee agenten gearresteerd die lid bleken te zijn van een bende die sigaretten smokkelde. Ze hadden een lid van een andere bende ontvoerd....
Gelijktijdig kwam aan het licht dat verkeersagenten langs een van de Hongaarse snelwegen smeergeld aannamen van sleepdiensten. En alsof dat allemaal nog niet genoeg was, werd bekend dat één van de daders van Hongarije’s meest beruchte bankoverval, enkele jaren geleden in Mór, waarbij zonder aanleiding acht mensen werden doodgeschoten, een politieagent was geweest. Dat was extra wrang, want voor die overval hebben twee mensen enkele jaren lang onschuldig in de gevangenis gezeten, nadat de politie het oorspronkelijke onderzoek had verknald.
Het was een opmerkelijke reeks gebeurtenissen, maar helemaal uit het niets komen ze niet vallen, zegt András Kadár van het Hongaarse Helsinki-comité, dat zich al jaren bezighoudt met machtsmisbruik bij de politie. De Hongaarse politie is een militair apparaat, waar sinds de politieke omwentelingen van 1989 weinig veranderd is. En wat meer is, het corps leeft in een klimaat waarbij foute agenten verregaand worden gedekt.
Dat begint bij collega’s en de korpsleiding zelf, die weinig daadkrachtig optreedt als agenten hun bevoegdheden overtreden. Kadár: ,,Een van onze cliënten werd in een wat verwarde toestand, maar gezond en wel, mee naar het bureau genomen. De volgende ochtend moest hij met een ambulance naar het ziekenhuis, omdat hij drie gebroken ribben had. De agenten die hem verhoorden, zeiden dat hij tegen een stoelleuning was gevallen. Die verklaring is intern gewoon geaccepteerd.’’
Ook buiten de korpsleiding weten foute agenten zich vaak gedekt door de rechtelijke macht, het openbaar ministerie en zelfs door de wet, die rechters de mogelijkheid geeft agenten wel een straf op te leggen, maar zo’n straf buiten het strafblad te houden, zodat ze gewoon in dienst kunnen blijven. ,,Het is natuurlijk heel vreemd dat je veroordeeld kunt worden omdat je een arrestant hebt mishandeld en toch in functie kunt blijven’’, aldus Kadár.
Hoe ver die officiële dekking kan gaan, ervoer een Brit die na een aanvaring met een agent werd aangeklaagd wegens geweld tegen een ambtenaar in functie. Zowel de Brit als de agent waren gewond geraakt, maar het openbaar ministerie weigerde de verwondingen van de Brit door een patholoog te laten bekijken.
Uiteindelijk liet het Helsinki-comité dat onderzoek zelf doen, en daaruit bleek dat de verwondingen niet pasten bij de lezing die de agent van de gebeurtenis had gegeven. Zelfs toen weigerde het openbaar ministerie dat rapport mee te nemen. Uiteindelijk moest het Europese Hof in Straatsburg eraan te pas komen om de Brit zijn recht te geven.
Kadár vindt overigens dat ook de politiek het heeft laten afweten. ,,Geen enkele regering heeft de afgelopen zeventien jaar een echte hervorming doorgevoerd.’’ Gelijktijdig noemt hij het wat raar dat nu de hele politietop moet aftreden. ,,De hoofdcommissaris van Boedapest had na de rellen vorig jaar oktober moeten aftreden, toen hij het illegale optreden van een aantal agenten verdedigde. Maar het corps in Boedapest is bij geen van de huidige schandalen betrokken.’’
Overigens ziet Kadár wel degelijk ook positieve ontwikkelingen. ,,Wij hebben sinds 1996 een afspraak dat we de omstandigheden in politiecellen kunnen monitoren. Dat is vrij uniek, en tot nu toe is er niemand geweest die dat terug heeft willen draaien. We hebben onlangs ook met de politieleiding een afspraak gemaakt om te onderzoeken in hoeverre agenten discrimineren als ze bij verkeerscontroles mensen aanhouden. Alles wijst erop dat zigeuners meer kans hebben om aangehouden te worden. Dat er bereidheid is om aan zo’n onderzoek mee te werken, is wel degelijk positief.’’
De schandalen liegen er dan ook niet om. Begin mei zouden vijf agenten tijdens hun dienst een meisje hebben verkracht. Kort daarop werd bekend dat een politieman na afloop van een gijzeling bij een bank waarbij de gijzelnemer werd doodgeschoten, een deel van de buit meenam. Vervolgens werden twee agenten gearresteerd die lid bleken te zijn van een bende die sigaretten smokkelde. Ze hadden een lid van een andere bende ontvoerd....
Gelijktijdig kwam aan het licht dat verkeersagenten langs een van de Hongaarse snelwegen smeergeld aannamen van sleepdiensten. En alsof dat allemaal nog niet genoeg was, werd bekend dat één van de daders van Hongarije’s meest beruchte bankoverval, enkele jaren geleden in Mór, waarbij zonder aanleiding acht mensen werden doodgeschoten, een politieagent was geweest. Dat was extra wrang, want voor die overval hebben twee mensen enkele jaren lang onschuldig in de gevangenis gezeten, nadat de politie het oorspronkelijke onderzoek had verknald.
Het was een opmerkelijke reeks gebeurtenissen, maar helemaal uit het niets komen ze niet vallen, zegt András Kadár van het Hongaarse Helsinki-comité, dat zich al jaren bezighoudt met machtsmisbruik bij de politie. De Hongaarse politie is een militair apparaat, waar sinds de politieke omwentelingen van 1989 weinig veranderd is. En wat meer is, het corps leeft in een klimaat waarbij foute agenten verregaand worden gedekt.
Dat begint bij collega’s en de korpsleiding zelf, die weinig daadkrachtig optreedt als agenten hun bevoegdheden overtreden. Kadár: ,,Een van onze cliënten werd in een wat verwarde toestand, maar gezond en wel, mee naar het bureau genomen. De volgende ochtend moest hij met een ambulance naar het ziekenhuis, omdat hij drie gebroken ribben had. De agenten die hem verhoorden, zeiden dat hij tegen een stoelleuning was gevallen. Die verklaring is intern gewoon geaccepteerd.’’
Ook buiten de korpsleiding weten foute agenten zich vaak gedekt door de rechtelijke macht, het openbaar ministerie en zelfs door de wet, die rechters de mogelijkheid geeft agenten wel een straf op te leggen, maar zo’n straf buiten het strafblad te houden, zodat ze gewoon in dienst kunnen blijven. ,,Het is natuurlijk heel vreemd dat je veroordeeld kunt worden omdat je een arrestant hebt mishandeld en toch in functie kunt blijven’’, aldus Kadár.
Hoe ver die officiële dekking kan gaan, ervoer een Brit die na een aanvaring met een agent werd aangeklaagd wegens geweld tegen een ambtenaar in functie. Zowel de Brit als de agent waren gewond geraakt, maar het openbaar ministerie weigerde de verwondingen van de Brit door een patholoog te laten bekijken.
Uiteindelijk liet het Helsinki-comité dat onderzoek zelf doen, en daaruit bleek dat de verwondingen niet pasten bij de lezing die de agent van de gebeurtenis had gegeven. Zelfs toen weigerde het openbaar ministerie dat rapport mee te nemen. Uiteindelijk moest het Europese Hof in Straatsburg eraan te pas komen om de Brit zijn recht te geven.
Kadár vindt overigens dat ook de politiek het heeft laten afweten. ,,Geen enkele regering heeft de afgelopen zeventien jaar een echte hervorming doorgevoerd.’’ Gelijktijdig noemt hij het wat raar dat nu de hele politietop moet aftreden. ,,De hoofdcommissaris van Boedapest had na de rellen vorig jaar oktober moeten aftreden, toen hij het illegale optreden van een aantal agenten verdedigde. Maar het corps in Boedapest is bij geen van de huidige schandalen betrokken.’’
Overigens ziet Kadár wel degelijk ook positieve ontwikkelingen. ,,Wij hebben sinds 1996 een afspraak dat we de omstandigheden in politiecellen kunnen monitoren. Dat is vrij uniek, en tot nu toe is er niemand geweest die dat terug heeft willen draaien. We hebben onlangs ook met de politieleiding een afspraak gemaakt om te onderzoeken in hoeverre agenten discrimineren als ze bij verkeerscontroles mensen aanhouden. Alles wijst erop dat zigeuners meer kans hebben om aangehouden te worden. Dat er bereidheid is om aan zo’n onderzoek mee te werken, is wel degelijk positief.’’
Reacties