NEDERLANDSE HOLOCAUSTSTRIP IN HONGAARSE KLAS
Waren mensen die wegkeken tijdens de Jodenvervolging mede verantwoordelijk? De klas aarzelt. Niet, vinden ze uiteindelijk, maar lerares Zsuzsa Holti vindt dat te simpel: ,,Hitler is niet in één keer aan de macht gekomen. Hij had in Mein Kampf al 
geschreven hoe hij over de joden dacht. Het antisemitisme rukte stapje voor stapje op. Iedere keer als mensen wegkeken en niets deden, werd het wat brutaler.’’
Ze trekt de vergelijking met Hongarije nu, waar de paramilitaire, extreemrechtse Magyar Garda af en toe anti-zigeunerbijeenkomsten houdt. ,,Ze zijn nu nog voorzichtig, maar als wij wegkijken en ze hardhandiger worden, zijn wij dan niet mede verantwoordelijk?’’
Het is de laatste les die klas acht van de Darus utcai lagere school in Boedapest over de Holocaust krijgt. Net als veertien andere Hongaarse geschiedenisleraren gebruikt Holti dit voorjaar in plaats van het Hongaarse lesboek de in het Hongaars vertaalde Nederlandse strip ‘De Zoektocht’, een uitgave van de Nederlandse Anne Frankstichting.
Het is het verhaal over Esther en Bob die in het concentratiekamp belanden en over hun kleinkinderen die na jaren van zwijgen voor het eerst het hele verhaal horen en er via het internet voor zorgen dat ze elkaar weer terugvinden. De strip werd oorspronkelijk geschreven als lesmateriaal voor Nederlandse scholieren. ,,Op Nederlandse scholen was de strip een groot succes,’’ zegt Julia Sarbo van de Anne Frankstichting. Dat was aanleiding om hem in het Duits, Pools en Hongaars te vertalen en uit te testen of hij daar ook als lesmateriaal dienst kan doen.
Het is wat vreemd om de klas te horen struikelen over namen als Jeroen en Et wan Tien (Ed van Tijn). Lerares Holti zegt dat ze aanvankelijk wat bedenkingen had dat de strip in Nederland speelde. Hongarije wordt in pakweg twee plaatjes genoemd. Maar voor de leerlingen blijkt dat geen enkel bezwaar om zich in te leven in het verhaal. ,,Mensen zijn mensen’’, zegt leerlinge Betti Szegedi.
De Holocaust is normaal de moeilijkste les van het jaar, vindt Holti. Het officiële lesprogramma trekt er welgeteld één uur voor uit en het normale lesboek somt alleen maar gortdroge feiten op waarin het menselijke drama zoveel ontbreekt. Dat heeft er alles mee te maken dat de Hongaren nog steeds grote moeite hebben met de rol van hun land in de Tweede Wereldoorlog. ,,Moderne geschiedenis is sowieso een gevoelig onderwerp,’’ meent Holti, ,,De opstand van 1956 wordt ook maar heel kort behandeld.’’
Ze wijdde in het totaal vier lessen aan de strip. De eerste les verdeelde ze de klas in blonde en donkerharige kinderen. De donkerharige werden onverschillig behandeld, mochten niet op de computer en kregen de strip aanvankelijk niet uitgereikt. Dat leidde tot interessante reacties, zei ze: ,,De donkerharigen waren totaal geschokt, één blonde jongen erkende dat het hem wel een zeker machtsgevoel had gegeven.’’
Behalve dat de leerlingen over de Holocaust leerden, waren de lessen regelmatig aanleiding voor morele discussies. Veel kinderen waren verontwaardigd over een scene waarin iemand in het kamp het brood van een ander steelt. ,,We hebben het er toen over gehad dat hoe makkelijk zo’n oordeel is als je een volle buik hebt.’’
Dat de lessen een doorslaand succes waren, blijkt uit de reactie van de leerlingen op de vraag of ze vier lessen over de Holocaust niet wat veel vonden. ,,Nee,’’ klinkt het als uit één mond. En als Holti daarop voorstelt de week erop twee extra lessen te geven, stemt de hele klas volmondig in.
geschreven hoe hij over de joden dacht. Het antisemitisme rukte stapje voor stapje op. Iedere keer als mensen wegkeken en niets deden, werd het wat brutaler.’’Ze trekt de vergelijking met Hongarije nu, waar de paramilitaire, extreemrechtse Magyar Garda af en toe anti-zigeunerbijeenkomsten houdt. ,,Ze zijn nu nog voorzichtig, maar als wij wegkijken en ze hardhandiger worden, zijn wij dan niet mede verantwoordelijk?’’
Het is de laatste les die klas acht van de Darus utcai lagere school in Boedapest over de Holocaust krijgt. Net als veertien andere Hongaarse geschiedenisleraren gebruikt Holti dit voorjaar in plaats van het Hongaarse lesboek de in het Hongaars vertaalde Nederlandse strip ‘De Zoektocht’, een uitgave van de Nederlandse Anne Frankstichting.
Het is het verhaal over Esther en Bob die in het concentratiekamp belanden en over hun kleinkinderen die na jaren van zwijgen voor het eerst het hele verhaal horen en er via het internet voor zorgen dat ze elkaar weer terugvinden. De strip werd oorspronkelijk geschreven als lesmateriaal voor Nederlandse scholieren. ,,Op Nederlandse scholen was de strip een groot succes,’’ zegt Julia Sarbo van de Anne Frankstichting. Dat was aanleiding om hem in het Duits, Pools en Hongaars te vertalen en uit te testen of hij daar ook als lesmateriaal dienst kan doen.
Het is wat vreemd om de klas te horen struikelen over namen als Jeroen en Et wan Tien (Ed van Tijn). Lerares Holti zegt dat ze aanvankelijk wat bedenkingen had dat de strip in Nederland speelde. Hongarije wordt in pakweg twee plaatjes genoemd. Maar voor de leerlingen blijkt dat geen enkel bezwaar om zich in te leven in het verhaal. ,,Mensen zijn mensen’’, zegt leerlinge Betti Szegedi.
De Holocaust is normaal de moeilijkste les van het jaar, vindt Holti. Het officiële lesprogramma trekt er welgeteld één uur voor uit en het normale lesboek somt alleen maar gortdroge feiten op waarin het menselijke drama zoveel ontbreekt. Dat heeft er alles mee te maken dat de Hongaren nog steeds grote moeite hebben met de rol van hun land in de Tweede Wereldoorlog. ,,Moderne geschiedenis is sowieso een gevoelig onderwerp,’’ meent Holti, ,,De opstand van 1956 wordt ook maar heel kort behandeld.’’
Ze wijdde in het totaal vier lessen aan de strip. De eerste les verdeelde ze de klas in blonde en donkerharige kinderen. De donkerharige werden onverschillig behandeld, mochten niet op de computer en kregen de strip aanvankelijk niet uitgereikt. Dat leidde tot interessante reacties, zei ze: ,,De donkerharigen waren totaal geschokt, één blonde jongen erkende dat het hem wel een zeker machtsgevoel had gegeven.’’
Behalve dat de leerlingen over de Holocaust leerden, waren de lessen regelmatig aanleiding voor morele discussies. Veel kinderen waren verontwaardigd over een scene waarin iemand in het kamp het brood van een ander steelt. ,,We hebben het er toen over gehad dat hoe makkelijk zo’n oordeel is als je een volle buik hebt.’’
Dat de lessen een doorslaand succes waren, blijkt uit de reactie van de leerlingen op de vraag of ze vier lessen over de Holocaust niet wat veel vonden. ,,Nee,’’ klinkt het als uit één mond. En als Holti daarop voorstelt de week erop twee extra lessen te geven, stemt de hele klas volmondig in.
Reacties