AFSCHEID
Fietsend door de straat passeer ik tientallen feestelijk en stemmig geklede mensen, allemaal met een peperduur boeket in hun handen, allemaal op weg naar hetzelfde doel. Een begrafenis? Daarvoor kijken ze te vrolijk. Een huwelijk? Dan neem je als gasten toch niet allemaal bloemen mee? 
Pas 's middags, als ik op straat groepjes meisjes en jongens in witte bloezen en zwarte rokken of broeken zie lopen, valt het kwartje: ballagás! Het jaarlijkse afscheid van de hoogste schoolklassen, een hele gebeurtenis die merkwaardigerwijs vóór het echte eindexamen plaatsvindt.
Dat zegt iets: het examen is echt het einde van je schooltijd, zakken is niet mogelijk, je kunt hooguit zo'n belazerd resultaat halen dat je er verder weinig mee kunt, maar het eindexamenjaar nog een keertje overdoen zit er niet in.
In Hongarije ga je niet ongemerkt van school af. De ballagás is een uitgebreid feest, niet onvergelijkbaar met andere mijlpalen in het leven zoals de eerste communie voor katholieke kinderen, de verloving of het huwelijk. En zoals bij zo'n mijlpaal hoort, moet de portemonnee flink open worden getrokken.
Om te beginnen moet de school worden versierd, al is daar voor de portemonnee wel een mouw aan te passen: de ballagás valt samen met de bloei van de seringen, en seringen lenen zich goed voor versiering en groeien bovendien overal langs de kant van de weg. Die struiken moeten het dan ook behoorlijk ontgelden.
Onderdeel van de feestelijkheden zijn uiteraard veel toespraken met roerende herinneringen, maar ook een rondgang door de hele school, waarbij de vertrekkende leerlingen worden toegezongen met uiterst droevige liederen die duidelijk maken dat ze op de drempel staan van het ernstige leven. Aan het einde van dat alles geven de ouders hun kind een bloemenboeket, en aangezien niemand voor iemand anders onder wil doen, wordt voor zo'n boeket al snel 5000 forint, pakweg 20 euro, neergeteld.
Alle eindexamenleerlingen dragen op die dag dezelfde kleding. Je kunt als jongen al een goed pak in de kast hebben hangen, als dat niet hetzelfde is als dat van je klasgenoten, zal er toch een nieuw pak moeten komen. En nette schoenen, uiteraard. Voor je het weet, bent je een paar honderd euro verder.
Goede gewoonte is dat er van iedereen een foto wordt gemaakt, die samen met de foto's van de klasseleraren op een feestelijk bord worden geplakt en ergens in de hal van de school komen te hangen. Bij oude scholen geven die borden een mooi overzicht van wat in de loop der jaren mode was: alle jongens met lang haar, alle meisjes met een suikerspin op hun hoofd. Kosten: al snel 40 euro per leerling.
Sommige scholen organiseren ter gelegenheid van de ballagás een speciaal bal. Daar kun je je uiteraard niet vertonen zonder danslessen te hebben gehad én je hebt er bovendien een baljurk, dan wel smoking voor nodig. Zelfs als je die huurt, komen de totale kosten van dat feest op vele honderden euro's uit.
En dan is het nog de gewoonte om met de hele klas uit eten te gaan, waarbij de leerlingen ook al hun leraren uitnodigen. Tal van restaurants bieden er arrangementen voor aan, vanaf zo'n 15.000 forint, 60 euro per persoon.
En al dat geld ben je kwijt, voordat je weet of er eigenlijk wel iets te vieren valt. Want in het Hongaarse onderwijssysteem worden velen geroepen, maar slechts een enkeling wordt uitverkoren. Met een matig eindexamen is de kans op een plaats op de universiteit dan ook tamelijk klein.
Pas 's middags, als ik op straat groepjes meisjes en jongens in witte bloezen en zwarte rokken of broeken zie lopen, valt het kwartje: ballagás! Het jaarlijkse afscheid van de hoogste schoolklassen, een hele gebeurtenis die merkwaardigerwijs vóór het echte eindexamen plaatsvindt.
Dat zegt iets: het examen is echt het einde van je schooltijd, zakken is niet mogelijk, je kunt hooguit zo'n belazerd resultaat halen dat je er verder weinig mee kunt, maar het eindexamenjaar nog een keertje overdoen zit er niet in.
In Hongarije ga je niet ongemerkt van school af. De ballagás is een uitgebreid feest, niet onvergelijkbaar met andere mijlpalen in het leven zoals de eerste communie voor katholieke kinderen, de verloving of het huwelijk. En zoals bij zo'n mijlpaal hoort, moet de portemonnee flink open worden getrokken.
Om te beginnen moet de school worden versierd, al is daar voor de portemonnee wel een mouw aan te passen: de ballagás valt samen met de bloei van de seringen, en seringen lenen zich goed voor versiering en groeien bovendien overal langs de kant van de weg. Die struiken moeten het dan ook behoorlijk ontgelden.
Onderdeel van de feestelijkheden zijn uiteraard veel toespraken met roerende herinneringen, maar ook een rondgang door de hele school, waarbij de vertrekkende leerlingen worden toegezongen met uiterst droevige liederen die duidelijk maken dat ze op de drempel staan van het ernstige leven. Aan het einde van dat alles geven de ouders hun kind een bloemenboeket, en aangezien niemand voor iemand anders onder wil doen, wordt voor zo'n boeket al snel 5000 forint, pakweg 20 euro, neergeteld.
Alle eindexamenleerlingen dragen op die dag dezelfde kleding. Je kunt als jongen al een goed pak in de kast hebben hangen, als dat niet hetzelfde is als dat van je klasgenoten, zal er toch een nieuw pak moeten komen. En nette schoenen, uiteraard. Voor je het weet, bent je een paar honderd euro verder.
Goede gewoonte is dat er van iedereen een foto wordt gemaakt, die samen met de foto's van de klasseleraren op een feestelijk bord worden geplakt en ergens in de hal van de school komen te hangen. Bij oude scholen geven die borden een mooi overzicht van wat in de loop der jaren mode was: alle jongens met lang haar, alle meisjes met een suikerspin op hun hoofd. Kosten: al snel 40 euro per leerling.
Sommige scholen organiseren ter gelegenheid van de ballagás een speciaal bal. Daar kun je je uiteraard niet vertonen zonder danslessen te hebben gehad én je hebt er bovendien een baljurk, dan wel smoking voor nodig. Zelfs als je die huurt, komen de totale kosten van dat feest op vele honderden euro's uit.
En dan is het nog de gewoonte om met de hele klas uit eten te gaan, waarbij de leerlingen ook al hun leraren uitnodigen. Tal van restaurants bieden er arrangementen voor aan, vanaf zo'n 15.000 forint, 60 euro per persoon.
En al dat geld ben je kwijt, voordat je weet of er eigenlijk wel iets te vieren valt. Want in het Hongaarse onderwijssysteem worden velen geroepen, maar slechts een enkeling wordt uitverkoren. Met een matig eindexamen is de kans op een plaats op de universiteit dan ook tamelijk klein.
Reacties