NIEUWE BUREN

Trots wijst Adrian Banc op de bloemen, uien, paprika’s en tomaten in zijn tuin. Het kan vast mooier, zegt hij. ,,Maar we hebben altijd in een flat gewoond. Het is ons eerste jaar dat we een tuin onderhouden.’’ Adrian en zijn moeder Emilia verruilden vorig jaar september hun grauwe communistische flat in een buitenwijk van de Roemeense industriestad Oradea voor een huis met een tuin in Biharkeresztes, net over de grens in Hongarije.
Ze volgden het voorbeeld van vele honderden Roemenen die in het afgelopen jaar langs de hele Hongaarse grens huizen kochten. Voor de Hongaren is het een verrassende ontwikkeling. Tien jaar geleden kwamen de arme, werkloze Roemenen massaal naar Hongarije om daar in de bouw of de landbouw als losse arbeiders aan de slag te gaan. Vier jaar geleden vreesde Hongarije nog overstroomd te worden met goedkope Roemeense arbeidskrachten zodra het buurland EU-lid werd.
Nu behoort Roemenië met zijn groeicijfer van ruim zes procent tot de snelst groeiende economieën van Europa. Terwijl de werkloosheid in het Hongaarse Biharkeresztes 17 procent is, kampt Oradea, veertien kilometer verderop, met een tekort aan arbeidskrachten en staan werkgevers te springen om Hongaarse arbeidskrachten. Tussen de verroeste buizen en de beroete, verlaten fabriekshallen uit de communistische tijd verrijzen in razend tempo felgekleurde productieloodsen, kantoren met spiegelende gevels en goedgevulde winkelcentra.
Als gevolg van die economische explosie zijn de Roemeense lonen snel aan het stijgen en kunnen steeds meer mensen zich veroorloven hun slecht gebouwde flats te verwisselen voor een huisje met tuin. Maar dat soort huisjes zijn schaars in Roemenië, zeker in de buurt van de stad, waar dorpen in het verleden plaats moesten maken voor flatwijken, en dus duur. Hongarije is een stuk goedkoper ,,In Oradea kost zelfs een eenkamerflat al 40.000 euro. Hier koop je voor 35.000 euro een heel vrijstaand huis,’’ zegt psychologe Éva Balogh, die op het punt staat naar Hongarije te verhuizen.
Hoeveel huizen in het ruim vierduizend zielen tellende Biharkeresztes inmiddels Roemeens eigendom zijn, weet ook burgemeester Ferenc Barabás niet. Maar alle huizen die te koop staan, gaan op dit moment naar Roemenen. ,,Op één na heb ik alleen maar Roemeense belangstellenden gehad,’’ zegt János Nagy, wiens huis te koop staat. En de Bancs hebben meerdere Roemeense buren.
Volgens burgemeester Barabás zijn de meeste inwoners wel blij met de Roemenen. Dankzij hun komst zijn de huizenprijzen gestegen. János Nagy is het daar niet helemaal mee eens. Hij vindt zijn Roemeense buren, drie in het totaal, afstandelijk.
,,Ze slapen hier, maar doen niet mee in het sociale leven in het dorp.’’ Zelfs de kinderen gaan ’s ochtends naar Oradea, omdat de lokale school geen Roemeense les geeft. Al spreken de meeste Roemeense kopers Hongaars, ze vinden toch dat hun kinderen Roemeens onderwijs moeten volgen.
De Bancs voelen zich thuis in hun nieuwe woonplaats Zij kozen voor Hongarije, omdat in Roemeense dorpen gas, stromend water en riolering ontbreken, voorzieningen die in Hongaarse dorpen gemeengoed zijn. En Biharkeresztes ligt zo dicht bij de grens, dat Adrian net zo snel op zijn werk is als vroeger.
Gelijktijdig zijn ze trots op hun vaderland. ,,Het is geweldig wat voor veranderingen daar plaatsvinden,’’ zegt Emilia. Zelfs de beruchte corruptie wordt voelbaar minder. ,,Vroeger moest je geld op tafel leggen voor een paspoort, nu krijg je het gewoon, binnen drie uur.’’
Gelijktijdig relativeert ze de enorme Roemeense groeicijfers een beetje. ,,We zijn natuurlijk bezig met een inhaalslag. Veel van wat nu gebeurt, heeft Hongarije al lang achter zich.” Ze vindt Hongaren te pessimistisch over hun eigen situatie: ,,Met pessimisme en bitterheid blijf je stilstaan. Dat is één ding dat wij Roemenen wel hebben geleerd: als er iets misgaat, overleef je dat wel en komt er altijd weer iets anders.’’