Runa Hellinga - Media

"Verkiezingen, wat voor verkiezingen?" Szandra kijkt me stomverbaasd aan. Ze weet van niets. Ik zie op een lantarenpaal een Fideszaffiche en stop. Nee, die affiches waren haar eerder niet opgevallen. Maar op mijn vraag of ze nu weet waarom ze 7 juni week naar de stembus zou moeten, schudt ze haar hoofd. Geen wonder, want dat het bij deze verkiezingen om het EU-parlement gaat, staat nergens. De EU-verkiezingscampagne in Hongarije stelt weinig voor, en wat er aan campagne wordt gevoerd, gaat niet of nauwelijks om Europa. Het Europese parlement is zó onbelangrijk als campagnethema, dat de rechtse oppositie niet eens de schijnt ophoudt dat het ze daar om gaat. De conservatieve oppositiepartij Fidesz behandelt de verkiezingen als een referendum over de vraag of er vervroegde parlementsverkiezingen moeten komen. 'Genoeg’ staat er met koeienletters op hun affiches, en 'stem' en daaronder: ‘een nieuwe richting’. Meer niet. O ja, de datum. Volgens opiniepeilingen steunt ru...

Nincs! Dat was het eerste woord dat ik leerde toen ik in 1989 voor het eerst in Hongarije kwam. Ik was net benoemd tot correspondent Centraal-Europa. We zouden pas maanden later verhuizen, maar omdat we niets wisten van het land waar we gingen wonen, wilden we onze vakantie gebruiken voor een kennismaking. Het was de zomer voor de val van het IJzeren Gordijn. De verandering hing in de lucht, maar niemand besefte dat het enkele maanden later gedaan zou zijn met het communistische systeem. Hongarije was geen land van echte schaarste, zoals veel andere Oostbloklanden. Alle eerste levensbehoeften, inclusief wc-papier en koffie waren makkelijk te krijgen, al was de kwaliteit vaak minder en de keuze beperkter dan wij gewend waren. Als het aardbeidentijd was, waren die in grote bergen te koop, de slager had vlees en worst. Maar ook zonder echte schaarste kreeg je regelmatig te horen dat iets er niet was. Planeconomie We ontdekten al snel dat je beter meteen kon vragen wat een restaurant echt ...

Wetenschappers in Hongarije verdienen voor West-Europese begrippen niet uitzonderlijk goed. De 250 volledige leden van de Hongaarse Academie voor Wetenschappen, de creme de la creme van de Hongaarse wetenschap zogezegd, moeten het doen met een salaris van 455.ooo forint per maand, ruim 1600 euro. De 75 corresponderende leden krijgen nog minder: 354.ooo forint per maand. Dat is niet veel, maar het staat wel in verhouding tot de salarissen van de rest van de bevolking, die ook weinig verdient voor West-Europese begrippen. Daarnaast krijgt ieder lid maandelijks nog 90.000 forint 'eergeld'. Te weinig, zeggen sommigen, want het gevaar is groot dat Hongaarse wetenschappers naar beter betalende posten in het buitenland vertrekken. Maar het is de grote vraag hoe groot dat gevaar is, en of het salaris daarbij de doorslaggevende rol speelt, althans waar het om de leden van de Academie gaat. Een groot deel van hen heeft vermoedelijk geen enkele behoefte om naar het buitenland te vertrek...

Hongaren klagen steen en been over de corrupte regering en corrupte ambtenaren, maar het bedrijfsleven lijdt natuurlijk even zeer onder het probleem. Een kennis van ons die voor zijn bedrijf orders binnen moet halen, klaagde onlangs dat het onmogelijk is opdrachten van klanten te krijgen zonder dat je steekgeld betaalt aan het middenmanagment. Dat is niet alleen voor hem en zijn baas, maar ook voor de betreffende bedrijven een slechte zaak: corrupte managers kijken niet waar ze de beste diensten of de beste prijs kunnen vinden, maar waar voor henzelf de vetste commissie te halen valt. Onze kennis maakte zich behoorlijk kwaad over die praktijken, die het voor kleine bedrijven moeilijk maken om te overleven. Even later ging het gesprek over iets heel anders: het openbaar vervoer en de bus. Omdat hij buiten de stad woont, neemt hij regelmatig de bus naar Budapest. Een buskaartje kost 700 forint (€ 2,40) maar dat betaalt hij nooit. In plaats daarvan geeft hij de buschauffeur 200 forint. In...

Gyuri bácsi, Oom Gyuri, haalt een stuk prikkeldraad uit de schuur: een kleine herinnering aan 2 mei 1989, de dag dat soldaten bij het Hongaarse grensdorpje Hegyeshalom het eerste gat in het IJzeren Gordijn knipten. Het was meer dan een half jaar voor de val van de Berlijnse Muur, de Tsjechische Fluwelen Revolutie en de opstand tegen de Roemeense dictator Ceausescu en niemand realiseerde het zich, maar er werd stilletjes geschiedenis geschreven bij het Hongaarse grensdorp. Het wegknippen van het prikkeldraad langs de Hongaarse grens bleek uiteindelijk het begin van het einde voor het communisme in Europa. Daar had de Hongaarse communistische regering zeker niet bij stilgestaan toen ze enkele maanden eerder besloot om het Hongaarse deel van het IJzeren Gordijn te ontmantelen. De Hongaren waren hervormingsgezind, maar het systeem helemaal opdoeken was niet hun bedoeling. De zwaarbewaakte grens was simpelweg overbodig geworden, aangezien Hongaarse burgers inmiddels een paspoort konden aanv...