ZIGEUNERKAMPEN

“Zigeuners die illegaal, zonder registratie, in Miskolc wonen en zich niet houden aan de Europese fatsoensregels, met zijn twintigen in een flat wonen, een varken in bad houden en hun buren molesteren, horen hier niet thuis.De echte misdadigers onder hen horen in de gevangenis, degenen die zich niet aan de gewone regels houden, zulln we onderbrengen in een bewaakt kamp met gecontroleerde toegang, waar psychologen en sociaal werkers zijn voor hun heropvoeding.”
On-democratisch of on-Europees? Marton Szegedi, namens de extreem-rechtse Jobbik kandidaat voor het burgemeesterschap in de Hongaarse industriestad Miskolc bij de verkiezingen morgen, vindt van niet. De wijze waarop andere Europese landen met zigeuners omgaan, sterkt hem in zijn opvattingen. “Italië heeft ook kampen ter bescherming van de openbare orde. En Frankrijk zet zigeuners uit.”
Achter Szegedi staat een groot zwart bord met daarop de namen van alle “onschuldige slachtoffers van zigeunercriminaliteit” in Hongarije. Het zijn er ruim zeventig sinds 1993. Als hij burgemeester wordt, komt er een echt monument, belooft hij tijdens een ad hoc persconferentie op straat. Die kans is overigens klein. Maar met zijn ‘zigeunercriminaliteit’ raakt Szegedi een gevoelige snaar. En met kritiek hoeft Europa niet bij hem aan te komen, nu Frankrijk massaal illegale Roma uitzet.
Miskolc heeft de laatste paar jaar een toestroom van arme zigeuners van het platteland te verwerken gekregen. Velen vestigden zich in Avas, een wijk met torenflats uit de socialistische tijd, waar ze voor niet al te veel geld flats konden kopen. Buren klagen over overbevolkte woningen waar soms twintig mensen wonen, over kleine criminaliteit, geluidsoverlast en over kinderen die het balkon als wc gebruiken.
Ook de zittende burgemeester, de socialist Sándor Káli, kan niet om dat probleem heen, al zoekt zijn partij wel andere oplossingen. De socialisten hameren op het belang van banen. Volgens de wet kan sociale steun aan werk worden gekoppeld, en dan gaat het niet alleen om het onderhoud van bloemperken. “Een gewezen verpleegster kan verpleegwerk doen en zo de kans krijgen haar beroep weer op te pakken,” zegt Gábor Veres, socialistisch kandidaat voor de gemeenteraad.
Maar Veres erkent dat werk niet persé een oplossing is bij geluidsoverlast van de buren. De gemeente Miskolc heeft in de afgelopen jaren al een aantal van de meest problematische gezinnen uitgekocht en politieagenten in de vrijgekomen woningen ondergebracht. Dat heeft de problemen wel verminderd, maar waar die mensen blijven, is onduidelijk. Of eigenlijk niet helemaal.
“Mijn vader heeft een zomerhuisje buiten de stad, dat is door zigeuners gekraakt, net als de omringende huisjes. Niets aan te doen” zegt Veres schouderophalend. Als zoiets gebeurt, geeft hij toe, is het niet zo moeilijk om racist te worden. “Maar racisme is geen antwoord. Je kunt mensen niet over één kam scheren. Er zijn heel veel hardwerkende zigeuners die gewoon een net leven willen. Racisme maakt het voor hen ook alleen maar moeilijker.”
Jobbik-politicus Szegedi vindt zichzelf ook geen racist. Om dat te benadrukken, grijpt hij na zijn persconferentie enthousiast de hand van een donkere, beetje aangeschoten man die naar hem toekomt. Zsolt is het wel met Szegedi eens. “Ik ben straatwerker, daar schaam ik mij niet voor. Ik heb nog nooit gestolen,” blijft hij herhalen, terwijl de camera’s draaien.
Aanzienlijk minder toeschietelijk is Szegedi als een kleine, besnorde man hem even later op zachte, maar dringende toon vraagt waarom er niet ook een monument met positieve rolmodellen staat, bijvoorbeeld van zigeuners die de Kossuth-cultuurprijs hebben gewonnen. Szegedi blijft een antwoord schuldig.
Gyula Bari, zelf ook Roma, is ziedend, maar, bekent hij, heel bezorgd. “Het klimaat is er sinds door Jobbik niet prettiger op geworden en ik hou mijn hart vast als ze echt aan de macht zouden komen. Ik ben niet direct herkenbaar als zigeuner, en ik heb een goede opleiding en een baan, maar er ontstaat een sfeer waarin mensen straks helemaal geen zigeuners meer aan willen nemen. Voorstellen om mensen op te sluiten in een kamp, is dat echt het Europa van vandaag? Onopgevoed is het, onopgevoed.”