Hongarije voert hamburgerbelasting in
De hamburgertax heet hij in de volksmond, maar hamburgers schijnen er uiteindelijk niet onder te gaan vallen, Desondank,: vanaf september krijgt Hongarije een wereldprimeur: een belasting op ongezond eten. Voedingsmiddelen met een hoog vet-, zout- of suikergehalte worden in toekomst extra belast. Hoeveel, dat hangt ervan af hoe ongezond het product is. Een fles cola, voor veel ouders het symbool van alle kwaad op voedselgebied, wordt per liter waarschijnlijk iets van 10 forint, 10 cent, duurder, maar voor een blikje energiedrank moet je in toekomst diep in de buidel tasten, met een belastingopslag 400 forint (1,5 euro). Het geld schijnt bestemd te zijn voor de noodlijdende Hongaarse gezondheidszorg. Daarnaast moet de belasting mensen bewust maken welke levensmiddelen ongezond zijn.
Koekjes, kaas, roomijs en chips, ze moeten er allemaal aan geloven, net als pakjes soep: te zout.
Er is een goede reden om de belasting in te voeren: Hongaren eten niet erg gezond. Gemiddeld werken Hongaren 40 kilo suiker per jaar weg, en mannen schijnen 18 gram zout per dag te eten. Vrouwen iets minder, 14 gram, maar dat is nog steeds drie keer zoveel als aanbevolen wordt. Ik moet bekennen, ik heb vaker in Hongaarse restaurants gegeten waar ik het eten lekker gevonden zou hebben, als het niet zo ongelooflijk zout geweest zou zijn. Geen idee hoe ze dat willen gaan belasten.
Ik denk dat veel Hongaren wel weten dat zoet eigenlijk niet zo gezond is. Naar aanleiding van de hamburgertax las ik een interview met een banketbakker, die vertelde dat hij tegenwoordig veel minder suiker gebruikt dan vroeger. Maar zout? De ouders van een leerling bij mijn zoon in de klas keken ooit oprecht verbaasd toen wij bezwaar maakten tegen de regelmatige consumptie van chips in de klas. Daar was toch niets tegen?
Toen ik voor het eerst over de hamburgertax las, had iedereen het vooral over fastfood. Toen vroeg ik me al af of de hamburgers van McDonalds echt zoveel ongezonder zijn dan sommige Hongaarse snacks. Neem een langos, een soort luchtige, platte oliebol, die in het meest ideale geval wordt bestreken met zure room, bestrooid met kaas en vervolgens nog een keer bestreken met knoflookolie. Geen topkeuken, maar verleidelijk lekker. En uiteraard vreselijk ongezond. Of tepertő, kaantjes in goed Nederlands. Te koop bij iedere betere slager. Ook erg lekker. Maar gezond? Ik bezondig me er heel af en toe aan, omdat kaantjes zo lekker zijn, vooral als onze buurvrouw ze zelf maakt, maar volgens mij is een big mac verstandiger.
Het schijnt dat de definitieve lijst van producten waarvoor de hamburgertax gaat gelden, nog niet rond is. Maar tepertő lijkt me ook een goede kandidaat. Die mag je, denk ik, net zo streng belasten als blikjes energiedrank. Hoewel ik vermoed dat vooral kant- en klare fabrieksproducten aan de belasting worden blootgesteld. Dat zijn natuurlijk ook de producten waarbij de fabrikant iets kan doen aan de samenstelling.
Hoewel er een dokter is die lid is van Jobbik, een hartspecialist nota bene, die loopt te beweren dat de Hongaarse keuken met al zijn varkensvet zeer gezond is. In ieder geval voor zijn praktijk, vermoed ik. Hart- en vaatziekten zijn samen met kanker de belangrijkste doodsoorzaak in Hongarije.
Maar in Jobbik hebben ze wel vaker vreemde ideeën. Deze week, op de dag dat de regering de invoering van de hamburgertax bekend maakte, kwam een Jobbik-parlementariër met het voorstel om de accijns op shag af te schaffen. Dat is namelijk veel gezonder dan sigaretten roken, volgens hem: omdat je zelf moet rollen, rook je minder. Dat shag zonder filter komt, was hem blijkbaar ontgaan. De man is, net als eerder genoemde hartspecialist, arts. En niet alleen dat, hij zit ook nog in het bestuur van de Hongaarse artsenkamer. De hamburgertax is misschien een eerste stap, maar er is nog veel zendingswerk te verrichten.
Koekjes, kaas, roomijs en chips, ze moeten er allemaal aan geloven, net als pakjes soep: te zout.
Er is een goede reden om de belasting in te voeren: Hongaren eten niet erg gezond. Gemiddeld werken Hongaren 40 kilo suiker per jaar weg, en mannen schijnen 18 gram zout per dag te eten. Vrouwen iets minder, 14 gram, maar dat is nog steeds drie keer zoveel als aanbevolen wordt. Ik moet bekennen, ik heb vaker in Hongaarse restaurants gegeten waar ik het eten lekker gevonden zou hebben, als het niet zo ongelooflijk zout geweest zou zijn. Geen idee hoe ze dat willen gaan belasten.
Ik denk dat veel Hongaren wel weten dat zoet eigenlijk niet zo gezond is. Naar aanleiding van de hamburgertax las ik een interview met een banketbakker, die vertelde dat hij tegenwoordig veel minder suiker gebruikt dan vroeger. Maar zout? De ouders van een leerling bij mijn zoon in de klas keken ooit oprecht verbaasd toen wij bezwaar maakten tegen de regelmatige consumptie van chips in de klas. Daar was toch niets tegen?
Toen ik voor het eerst over de hamburgertax las, had iedereen het vooral over fastfood. Toen vroeg ik me al af of de hamburgers van McDonalds echt zoveel ongezonder zijn dan sommige Hongaarse snacks. Neem een langos, een soort luchtige, platte oliebol, die in het meest ideale geval wordt bestreken met zure room, bestrooid met kaas en vervolgens nog een keer bestreken met knoflookolie. Geen topkeuken, maar verleidelijk lekker. En uiteraard vreselijk ongezond. Of tepertő, kaantjes in goed Nederlands. Te koop bij iedere betere slager. Ook erg lekker. Maar gezond? Ik bezondig me er heel af en toe aan, omdat kaantjes zo lekker zijn, vooral als onze buurvrouw ze zelf maakt, maar volgens mij is een big mac verstandiger.
Het schijnt dat de definitieve lijst van producten waarvoor de hamburgertax gaat gelden, nog niet rond is. Maar tepertő lijkt me ook een goede kandidaat. Die mag je, denk ik, net zo streng belasten als blikjes energiedrank. Hoewel ik vermoed dat vooral kant- en klare fabrieksproducten aan de belasting worden blootgesteld. Dat zijn natuurlijk ook de producten waarbij de fabrikant iets kan doen aan de samenstelling.
Hoewel er een dokter is die lid is van Jobbik, een hartspecialist nota bene, die loopt te beweren dat de Hongaarse keuken met al zijn varkensvet zeer gezond is. In ieder geval voor zijn praktijk, vermoed ik. Hart- en vaatziekten zijn samen met kanker de belangrijkste doodsoorzaak in Hongarije.
Maar in Jobbik hebben ze wel vaker vreemde ideeën. Deze week, op de dag dat de regering de invoering van de hamburgertax bekend maakte, kwam een Jobbik-parlementariër met het voorstel om de accijns op shag af te schaffen. Dat is namelijk veel gezonder dan sigaretten roken, volgens hem: omdat je zelf moet rollen, rook je minder. Dat shag zonder filter komt, was hem blijkbaar ontgaan. De man is, net als eerder genoemde hartspecialist, arts. En niet alleen dat, hij zit ook nog in het bestuur van de Hongaarse artsenkamer. De hamburgertax is misschien een eerste stap, maar er is nog veel zendingswerk te verrichten.
Reacties
Bij dezen wil ik graag reageren op uw artikel ’Hongarije voert hamburgerbelasting in’ van 22 juni.
In het artikel stelt u dat Hongaren niet erg gezond eten. Daar ben ik het van harte mee eens. Ook deel ik uw mening dat veel Hongaren wel weten dat deze eten ongezond zijn en schadelijke invloeden op het lichaam kunnen uitoefenen. Echter, uw standpunt dat Hongaarse snacks zoals tepertő of lángos zouden moesten worden belast omdat ze ongezonder zijn dan de hamburger van McDonalds, vind ik onzinnig.
Allereerst ben ik ervan overtuigd dat de Hongaren de bovengenoemde lekkernijen niet als snacks beschouwen. Lángos wordt bijvoorbeeld geconsumeerd als aparte schotel. Gezien tepertő je niet kan verzadigen, eten we erbij met varkensvet gesmeerde witte brood en rode ui. Daarmee is het lekkere avondmaal klaar. Daarnaast behoren deze gerechten met de andere beroemde Hongaarse specialiteiten tot onze cultuur. Er worden volkssprookjes aan kleine kinderen verteld over schaapherders die hun lunch die uit ui, witte brood een een stuk spek bestaat onder de schaduw van een boom gebruiken.
Bovendien denk ik dat de Hongaren niet gezonder zouden eten als deze gerechten en hun ingrediënten zouden worden belast. Onze mag is al aan deze schotels gewend. Het is in onze genen geplant. Niet voor niets zijn mosselen of kreeften onpopulair onder dit volk. Er is geen behoefte aan deze soorten schotels. We bereiden gerechten in de overgrootste deel van de gevallen uit ingrediënten die we hier zelf kunnen produceren.Verder kunnen de meeste Hongaren zich niet veroorloven om voortdurend bioproducten te kopen.
Daarom duikt de vraag op waarom men de producten van hun eigen cultuur moet belasten in plaats van ’de uitvindingen’ van een ander land die evenals ongezond zijn (bijvoorbeeld hamburger).
Alles bij elkaar genomen beweer ik niet dat de hamburgerbelasting een slecht idee is maar het zou niet de typisch Hongaarse gerechten moeten betreffen en deze maatregel zou naar mijn mening niet de eetgewoonten van de Hongaren verbeteren of veranderen.
Hoogachtend,
Een Hongaars meisje
Dat lángos en tepertő ongezonder zijn dan een hamburger staat helaas buiten twijfel. Ik heb het even opgezocht: kaantjes (tepertő) bevatten 800 calorieën per 100 gram, lángos met zure room en kaas iets van 600, en een hamburger 280. En die calorieën in de lángos en de kaantjes bestaan bovendien vrijwel geheel uit verzadigd vet, terwijl een hamburger voor een deel uit brood en zelfs wat groente bestaat. Dat tepertő ondanks het feit dat ze zo vet zijn, niet verzadigen en mensen naast hun kaantjes ook nog eens een ongezonde boterham met vet eten, maakt het niet echt beter, integendeel. Zelfs de rode ui kan daar weinig aan afdoen.
Overigens, hamburgers zijn voor veel mensen hetzelfde als een lángos, op het ene moment een vervanging van de maaltijd, op het andere moment een snack. Ik woon niet ver van een lángostentje, daar staan op iedere tijd van de dag mensen te eten, duidelijk niet als maaltijd.
Maar je zult mij nooit horen beweren dat het eten van lángos en kaantjes verboden moet worden, en als mensen dat heel af en toe doen, is er ook geen man over boord (zelf vind ik ze ook lekker, en heel af en toe bezondig ik me er ook aan. Hoewel ik moet zeggen dat ik niet zo'n liefhebber van tepertő ben, in vergelijking met de Nederlandse kaantjes, die kleiner gesneden worden en verder worden uitgebakken, zijn ze volgens mij te vet en te weinig knapperig). Maar het is wel gek om je druk te maken en niet over eten dat feitelijk nog ongezonder is en dat er toe leidt dat Hongarije het hoogste aantal hartziektes van Europa heeft. Om heel eerlijk te zijn, denk ik dat veel Hongaren zich niét bewust zijn hoe ongezond dit soort vet voedsel is.
Dat het traditioneel Hongaars eten is, doet er niet zo heel erg toe. Nederlanders aten dertig jaar geleden heel graag vette jus: gooi een half pakje boter in de pan, laat dat bruin worden, bak je gezouten en gepeperd vlees erin en smoor het vervolgens op lage temperatuur gaar. Voeg hooguit een heel klein scheutje water toe. Heerlijk, moddervet, en de meeste Nederlanders hebben inmiddels geleerd om minder vette jus te maken.
Er ligt denk ik een grote taak voor Hongaarse koks om een nieuwe, gezondere versie van de keuken te ontwikkelen. Overigens zie ik zelfs in dorpen mensen ook overgaan op olie in plaats van reuzel om in te pakken, dus die ontwikkeling komt ook wel op gang, maar langzaam.
Dat dit soort eten Hongaren in de genen zit, is natuurlijk onzin. Als je alle Hongaren naar de kust zou verplaatsen, en baby's vanaf kleins af aan op vis en krab zou voeden, kan ik je garanderen dat hun voorkeur daar naartoe gaat. Per slot van rekening hebben de Hongaren in de afgelopen twee eeuwen ook geleerd om paprika's te eten, zozeer dat iedere Hongaar dat als iets 'typisch Hongaars' beschouwt, terwijl de paprika oorspronkelijk (net als de tomaat, de aardappel, mais en bonen, ook allemaal 'typisch Hongaarse' ingrediënten)uit Amerika kwam en pas begin negentiende eeuw in Hongarije werd ingevoerd. Het is wat je als kind leert eten: wat de boer niet kent, dat lust hij niet, zoals we in Nederland zeggen.
Overigens: ik geloof hoe dan ook niet in een soort strafbelasting op ongezond voedsel, althans niet als middel om mensen van dat voedsel af te houden. Rokers roken ook, zelfs al zijn sigaretten peperduur. Zo'n belasting is vooral goed voor de schatkist. De oplossing ligt vooral in creatieve koks, en een bewustwording dat je zulk heel vet voedsel met mate moet eten.
Het klopt natuurlijk dat een boterham met vet goedkoop en maagvullend is, en veel mensen hebben de keuze niet echt in deze tijden. Maar het alternatief is natuurlijk niet dat je naar de biowinkel moet. Er is ook goedkoop, en goed voedsel te vinden op de markt en in de winkel. Misschien niet onbespoten, maar wel een stuk gezonder dan puur varkensvet.
Ik heb het gevoel dat u enkele gedeeltes van mijn reactie heeft misverstaan.
Allereerst wil ik graag vaststellen dat uw gegevens in verband met de calorie-inhoud kloppen niet helemaal vergeljken met de gegevens die ik heb gevonden (de verschillen zijn niet zo groot) maar goed hoe meer sites hoe meer resultaten. Het is waar dat hamburger niet zo veel calorieën inhoudt dat de andere bovengenoemde Gerechten maar het gaat niet alleen over calorieën. Een hamburger die men bijvoorbeeld in een McDonalds of Burger King koopt bevat ook kunstmatige, schadelijke stoffen verder kan men de afkomst van het vlees niet helemaal vaststellen. Het is misschien ook beter zo. We mogen de onbekende hygiënische omstandigheden ook niet uit het oog verliezen. Natuurlijk zijn er wetten in verband hiermee maar men weet nooit. Terwijl als men tepertő van de buren krijgt kun hij de kwaliteit daarvan en de manier van de klaarmaking helemaal vertrouwen.
Daarnaast denk ik niet dat als iemand naar een fastfood restaurant gaat, koopt alleen één hamburger. Dan wordt hij verleidt door patat, cola en ijsje. Als we alles bij elkaar nemen, hoeveel calorieën hebben we al gegeten? Ik denk dat de groenten in de hamburger even veel verbeteren aan de ’gezondheidsinhoud’ van de hamburger als de rode ui aan met het vet gesmeerde brood met tepertő.
Toen ik zei dat deze gerechten tot onze cultuur behoren, bedoelde ik dat we daar beroemd om zijn. Onze keuken is bekend. Het maakt niet uit of men deze gerechten ook in andere landen klaarmaakt of niet, hier worden tepertő of lángos of gulyás door veel mensen gegeten dus het tot onze cultuur en gastronomie behoort.
U heeft mijn zin letterlijk opgevat (Het is in onze genen geplant) Met deze zin probeerde ik te benadrukken dat als men aan deze soorten gerechten is gewend (en in Hongarije zijn we daaraan gewend(heel veel mensen)) dan kan je daar weinig aan doen. Je kan met andere gerechten van andere culturen experimenteren maar je verlang naar ’de originele smaak’ verdwijnt niet zomaar voorgoed. Als je in een gezin opgroeit waar jouw ouders meestal zulke gerechten klaarmaken, is het waarschijnlijk dat als je al ook jouw eigen gezin zal hebben, zal je voor hen af en toe of vaker zulke eten koken. Natuurlijk zijn er mensen en gezinnen onder Hongaren (misschien steeds meer) die een uitzondering vormen dat betwijfel ik niet.
Ik ben van mening dat het niet uitmaakt uit welk land de paprika, kukorica en andere Typisch Hongaarse ingrediënten afkomstig zijn. Ik had het over dat als u een dorp bezoekt dan kunt u zien dat (hedendaags al niet zo veel maar vroeger wel) de inwoners in een huis met tuin wonen waar ze de mogelijkheid hebben om verschillende groenten (zoals de ingrediënten van de Hongaarse gerechten) te verbouwen en een boerderij hebben waar zij varkens, kippen noemt u maar op kunnen houden. Dus ze bereiden van deze ’produkten’ eten en ze hoefen niet naar een markt te gaan.
Tot slot wil ik benadrukken dat ik niet tegen veranderingen in verband met onze keuken ben maar ik wou duidelijker maken wat ik origineel met mijn reactie bedoelde.