Overschrijven is geen plagiaat

Zeventien pagina’s van het proefschrift waarop de Hongaarse staatspresident Pál Schmitt in 1992 promoveerde, zijn letterlijk overgeschreven van de Duitse sportsocioloog Klaus Heinemann. Een verdere 180 tachtig pagina’s zijn grotendeels identiek aan werk van de Bulgaarse sporthistoricus Nicolai Georgiev. Desondanks werd Schmitt gisteren door een onderzoekscommissie van de Semmelweis-universiteit vrijgepleit van plagiaat. Er is van alles mis met zijn proefschrift, maar hij hoeft zijn titel niet in te leveren. 

Schmitt, ten tijde van zijn promotie voorzitter van het Hongaars Olympisch Comitee, werd midden januari door het toonaangevende Hongaarse weekblad HVG van plagiaat beschuldigd. Zijn 215 pagina’s lange proefschrift over de moderne Olympische Spelen bleek grotendeels overgeschreven. Schmitt ontkende in alle toonaarden. In andere landen zou de president waarschijnlijk onmiddellijk zijn afgetreden, maar niemand keek ervan op dat Schmitt gewoon bleef zitten.

En waarom ook? Steun kreeg hij genoeg. Bij een opiniepeiling bleek dat slechts 16 procent van de aanhangers van regeringspartij Fidesz dacht dat hij echt plagiaat had gepleegd, en zelfs bij aanhangers van de oppositie was 36 procent overtuigd dat het wel goed zat met zijn proefschrift.

Maar de bewijzen waren hard genoeg om de universiteit - schoorvoetend - te laten besluiten een onderzoekscommissie in te stellen. Vrijwilligers daarvoor vinden bleek niet makkelijk. Niemand wilde betrokken worden bij een kwestie waar je alleen maar bij kon verliezen. Gezien al het bewijsmateriaal dat HVG al had aangedragen, was de conclusie dat er geen plagiaat was gepleegd geen optie, maar een omgekeerde conclusie was ook geen aantrekkelijk perspectief. Een mens moet per slot van rekening aan zijn carrière denken.

De commissieleden hadden het er knap moeilijk mee en hun conclusie is uiteindelijk niet unaniem. Het eindrapport is een soort eierdans geworden.
Ja, er is van alles mis met het proefschrift, dat valt nu eenmaal niet te ontkennen. Maar, en daar komt de verrassende wending. de president valt niets te verwijten. Het is de Sportfaculteit die destijds fouten heeft gemaakt. Zij hebben verzaakt de promovendus op de tekortkomingen te wijzen en ze hebben hem laten geloven dat zijn proefschrift voldeed aan de eisen. Hoe anders kon hij weten dat het niet de bedoeling is om hele stukken van iemand over te schrijven? Of dat het bij wetenschappelijk werk gebruikelijk is voet- en eindnoten te gebruiken voor je verwijzingen, plus een kloppende literatuurlijst?

Toen Schmitt in 1992 promoveerde, schijnt niemand zich aan dat soort kleinigheden gestoord te hebben. Hij haalde zijn titel summa cum laude. Dat zijn beide promotoren ook zijn ondergeschikten waren bij het Hongaars Olympisch Comité, zal waarschijnlijk geen toeval zijn. Een van beiden prees zijn proefschrift zelfs aan vanwege het unieke onderwerp waar niemand in Hongarije of de wereld zich eerder mee bezig had gehouden/

De oppositiepartijen vinden unaniem dat de president af zou moeten treden, maar de kans is zeer klein dat Schmitt daar gehoor aan geeft. Daarmee ligt zijn lot in de handen van regeringspartij Fidesz en diens christendemocratische coalitiepartner KDNP. Intern hebben Fidesz-politici weliswaar gezegd dat ze vinden dat Schmitt wegmoet als plagiaat bewezen wordt. Maar nu blijkt dat hij weliswaar zo'n 200 bladzijden van anderen heeft overgeschreven, maar dat je dat klaarblijkelijk geen plagiaat hoeft te noemen, is de zaak voor hen afgelopen. Dr. Schmitt mag al zijn titels gewoon houden. Al is het afwachten wat meneer Heinemann daarvan vindt, want die heeft eerder duidelijk gemaakt dat hij bepaald niet geamuseerd was.