Wel president, geen heer

"Ik heb geen reden om af te treden, want mijn geweten is schoon," aldus meneer Schmitt, president van Hongarije, zondagochtend voor de Hongaarse radio. Hij heeft niets fout gedaan, hij wist niet dat hij iets fout gedaan had, niemand had hem gewaarschuwd dat hij iets fout deed, zijn proefschrift was eigenlijk een puik stukje werk dat hoogst nuttig is geweest voor Hongarije. En zelfs als hij iets fout heeft gedaan, dan wordt de plagiaatkwestie door kwade geesten gebruikt om Hongarije in een kwaad daglicht te stellen en heeft het helemaal niets te maken met zijn huidige functioneren als president. Daar komt zijn verdedigingslijn pakweg op neer.
Vooral dat laatste argument is natuurlijk veelzeggend over Schmitts kijk op zijn functie. Als president ben je het vlaggenschip van het land, je vertegenwoordigt Hongarije op het hoogste niveau, en overal waar hij nu komt, weet iedereen: die man heeft plagiaat gepleegd en hij komt er nog mee weg ook. En niet alleen dat: volgens nieuwsite Index.hu kreeg hij als diplomaat ook een hoger salaris vanwege zijn titel.
Het heeft allemaal weinig te maken met Orbáns belofte in verkiezingstijd dat Hongarije in toekomst een land zou worden waar mensen de consequentie van hun daden moesten nemen. Waar in de wereld wordt een staatshoofd serieus genomen waarvan iedere gesprekspartner weet dat hij een thesis heeft geschreven die voor, zoals inmiddels duidelijk is - honderd procent van anderen gejat is, voor een deel zelfs woordelijk?
Het dagblad Népszabadság meldde zaterdag dat Schmitt aanvankelijk wilde promoveren bij de toonaangevende, inmiddels overleden, sporthistoricus László Kutassi. Ze hadden een eerste gesprek, waarin Kutassi hem waarschuwde wat hij op zich ging nemen, hoeveel werk er komt kijken bij een promotie: interviews, data vergaren, bronnenonderzoek. Hij beval hem klaarblijkelijk ook duizenden bladzijden vakliteratuur aan en ze kwamen overeen dat Schmitt voor de volgende bijeenkomst een opzet voor zijn onderzoek zou maken. Schmitt is nooit meer bij hem op komen dagen en heeft een minder veeleisende promotor gezocht.

Dan mag je nog zo beminnelijk overkomen, en ik heb hem ontmoet, hij is beminnelijk en hij kent zijn talen, twee pluspunten voor een staatshoofd met internationale verplichtingen, maar dat verandert weinig aan de feiten. Natuurlijk geeft meneer Schmitt de boodschapper de schuld, namelijk degenen die zijn plagiaat in de openbaarheid brachten. Maar ondertussen heeft hij gedaan wat hij heeft gedaan en heeft hij jaren gepronkt met een titel die hij eigenlijk niet verdiend had. En niemand gelooft toch serieus dat dat uit onwetendheid was. 

De maatschappelijke consensus dat hij weg moet, is groot. Negentig procent van de Hongaren vindt dat hij af zou moeten treden. Lajos Kosa, burgemeester van Debrecen en een van de toppolitici in regeringspartij Fidesz, meende dat het schadelijk zou zijn voor de partij als de president aanbleef, en zelfs de regeringsgezinde Magyar Nemzet riep hem in een hoofdredactioneel commentaar op om te vertrekken.
Maar Schmitt won niet voor niets Olympische medailles. onder zijn gesoigneerde uiterlijk schuilt geen heer, maar een straatvechter. Hij heeft de troeven in handen, en dat weet hij: wettelijk is er weinig tegen te doen als hij het vertikt op te stappen. De door Fidesz zelf geschreven grondwet maakt het onmogelijk om het staatshoofd af te zetten. Een impeachment procedure, zoals in Amerika, is niet mogelijk.
Dat is de partij overigens niet helemaal kwalijk te nemen: die bepaling schijnt een overblijfsel te zijn uit koninklijke tijden, toen de koning als onschendbaar gold, en is de afgelopen honderd jaar vrolijk van de ene grondwet naar de andere meegehobbeld, van Horthy naar communisme, post-communisme en de huidige grondwet, zonder dat iemand blijkbaar langer over de negatieve consequenties heeft nagedacht.
Schmitt zegt dat hij niet naar de rechtbank zal gaan, maar dat alleen de rechter gemachtigd is hem zijn doctoraat te ontnemen. Aangezien er volgens de wet tegen de president geen rechtszaken gevoerd kunnen worden, zegt hij dus feitelijk dat niemand gemachtigd is om zijn doctoraat te ontnemen. Dat is een prettige zekerheid, want de feiten tijdens een rechtszaak zouden wel eens onplezierig kunnen zijn.
De wereld kan een nieuw proefschrift van hem verwachten, heeft hij aangekondigd. Blijkbaar is nog steeds niet helemaal tot hem doorgedrongen dat het schrijven van een proefschrift meer werk is dan je naast het presidentschap van een land op je schouders kunt nemen. Wie zich als promotor aanmeldt, zal zeker twee keer nadenken. Want overschrijven is tegenwoordig een stuk moeilijker. Reken maar dat een nieuw proefschrift van meneer Schmitt uitgebreid door de mangel van de Google-controle gaat.