Crisis in Europa 6: Gratis op vakantie

Het dagblad Trouw heeft dezer maanden een serie over de gevolgen van de crisis voor gewone families in zes Europese landen. In Hongarije volgen we de familie Újvári. Aflevering 1 verscheen op 14 maart,aflevering 2 op 15 april, aflevering 3 op 29 april, aflevering 4 op 11 mei, aflevering 5 op 30 mei.  Vandaag aflevering 6: een plek voor jezelf

Strand langs de Donau

Vakantie? Zeker, Emil en Mária gaan dit jaar op vakantie, net als altijd. Maar van hun droom om nog een keer naar Frankrijk te gaan, komt het zeker niet. Een reis naar het buitenland zit er financieel niet in. Echt erg is dat niet. Sinds jaar en dag trekken ze ’s zomers met tent en kano naar een rustig veld bij een strandje in het rivierbos langs de Donau, waar ze twee weken lang met een stapel boeken wild kamperen. Niet vanwege het geld, maar omdat dat voor hen het ultieme gevoel van vrijheid is.

“We hebben ook op campings gestaan. Daar heb je meer luxe, een warme douche en zo. We waren ook in Kroatië, om steden te bezoeken, en dat was prachtig. Maar als ik echt wil ontspannen, gaat er niets boven wild kamperen aan de Donau,” zegt Mária. Drijfhout sprokkelen langs de oever, koken boven open vuur, een avondlijk bad in de rivier: het kost niets, maar veel mensen gruwen bij de gedachte aan zoveel gebrek aan comfort. Zij kijken er iedere zomer naar uit.

Dat hebben ze voor op andere Hongaren, waarvan tweederde dit jaar vanwege geldgebrek geen vakantieplannen heeft. Ze zien het om zich heen. “Tot voor kort kregen veel mensen vakantiecheques. Het was een belastingvrij extraatje dat bedrijven hun personeel gaven, waarmee je kon hotels en vakantiereizen kon betalen. Maar die regeling is afgeschaft, en daarom kunnen veel mensen zich geen vakantie meer veroorloven,” zegt Mária.

Zelf maakten ze vaak gebruik van de gastenverblijven die Hongaarse musea onderhielden voor bijvoorbeeld bezoekende onderzoekers. Personeel van andere musea kon daar ook verblijven, gratis. Maar ook dat is afgelopen. “Het bracht ons naar de meest onverwachte plaatsen. Maar steeds meer plattelandsmusea gaan dicht, en de rest moet bezuinigen, dus die gastenverblijven zijn er nauwelijks nog,” zegt Emil.

Dat Hongaren geen vakanties plannen, betekent trouwens niet dat ze niet naar het buitenland gaan.

Overal om zich heen zien Emil en Mária mensen vertrekken, voor studie, voor werk, en in veel gevallen voorgoed. De zoon van Mária’s collega verhuisde onlangs naar Noorwegen. “Als hij zijn moeder belt, klinkt hij voor het eerst in tijden ontspannen,” zegt ze.

Ook twee dochters van Emils zuster zijn vertrokken. “Een van hen had hier een goede baan bij McDonald’s. Ze is naar Dublin verhuisd en moest daar weer onderaan beginnen. Maar inmiddels heeft ze een Hbo-opleiding gedaan en maakt ze carrière. Ze denkt er niet aan om terug te komen,” zegt Emil. Ook zijn derde nichtje wil nu weg.

Het baart hen zorgen, want het is voor het eerst in decennia dat Hongaren, niet alleen jongeren, massaal het land verlaten. “Het was wel gebruikelijk om een tijdje in het buitenland te studeren en zo ervaring op te doen. Maar dat je mensen echt hoort zeggen dat ze van plan zijn voorgoed te weg te gaan, is iets van het laatste jaar,” zegt Mária.

De reden is niet alleen geldgebrek, maar ook politiek, menen ze. “Politiek bepaalt het hele leven in Hongarije. Het bepaalt je werk- en carrièrekansen. Het splijt families. Er zijn gezinnen die vanwege politieke meningsverschillen niet eens meer met elkaar praten. Daar hebben mensen ook genoeg van.”