Warm blijven in tijden van crisis

Illegaal sprokkelen langs de Donau

Langs het fietspad zijn twee vrouwen bezig een paar tassen met sprokkelhout te verzamelen. Ze kijken een beetje verlegen op als ik langskom. Het valt me op deze winter, je ziet veel meer mensen hout sprokkelen dan andere jaren. En het blijft niet bij sprokkelen. Hoewel er hier langs de Donau enorme hoeveelheden drijfhout aanspoelen, zie ik iedere wandeling wel ergens een nieuwe plek waar een flink stuk boom is afgezaagd. Gisteren zag ik plotseling een hele doorkijk in het rivierbos waar in mijn herinnering nooit een doorkijk was geweest.
En dat terwijl het aanbod aan hout groot is. Afgelopen augustus richtte een orkaanachtige storm enorme schade in dat rivierbos aan. Gigantische bomen gingen om als lucifers. In de weken daarna werden bomen die over de weg lagen, weggehaald, maar de rest bleef grotendeels liggen. Als het idee was om zo natuurlijk bosbeheer te creëren, is dat niet gelukt, want die bomen worden nu langzaam, stukje voor stukje, opgeruimd.
Regelmatig zie ik mensen met een karretje hout naar huis slepen. Dat zag je vroeger ook wel eens, maar het is zichtbaar toegenomen. En steeds vaker zie ik ook iemand met een houtfornuis slepen. Gas is comfortabel, maar in tijden van crisis wordt koken op hout plotseling weer een optie. Veel mensen hebben van oudsher nog een houtkachel in huis, zeker in de dorpen. Die waren uit de gratie geraakt, maar komen nu mooi van pas. Niet dat hout goedkoop is als je het legaal koopt, maar je kunt altijd nog sprokkelen.

Zonder toestemming sprokkelen is strafbaar, je kunt er zelfs de gevangenis voor ingaan. Wie in het bos zonder vergunning wordt betrapt met een motorzaag, een bijl van meer dan een halve kilo of een handzaag van meer dan dertig centimeter is strafbaar. Afgelopen najaar werd in Debrecen een aantal politieagenten wegens het illegaal verzamelen van hout veroordeeld, deels tot gevangenisstraffen van een half jaar.
Maar wie werkloos is, heeft soms weinig  keuze. Als je van een uitkering van nog geen honderd euro per maand moet rondkomen, is het een kwestie van sprokkelen of doodvriezen. En zolang het om dood hout gaat, heb ik daar alle begrip voor, maar helaas gaat maar al te vaak de zaag in een levende boom, gewoon omdat die dichterbij is dan dood sprokkelhout. En lang niet iedere sprokkelaar sprokkelt alleen voor de eigen kachel. Sommigen hebben er hun beroep van gemaakt. Jaarlijks wordt er in Hongarije een half miljoen kubieke meter hout illegaal gesprokkeld. Het is duidelijk dat het daarbij lang niet altijd om het verzamelen van hout voor persoonlijk gebruik, maar vaak ook om omhakken voor de verkoop gaat.

Je kunt sprokkelvergunningen krijgen, maar die zijn soms zo duur, dat je net zo goed een gasaansluiting kunt hebben. Sommige gemeenten zien overigens in dat het weinig zin heeft sprokkelen totaal te verbieden als mensen het gewoon simpelweg koud hebben, of geen mogelijkheid meer zien om hun eten te koken. In de regio rond Hódmezővásárhely is voor de meest behoeftigen een sprokkelprogramma gestart. Met vergunning mag er per persoon een kubieke meter hout worden verzameld. Iedere gegadigde krijgt een bepaalde tijd toegewezen, en een boswachter houdt er oog op. Of het echt helpt, is natuurlijk de vraag. Op een kubieke meter hout komt je de winter echt niet door, als je houtkachel de enige verwarming is.

Een week na het schrijven van dit blog kwam de webkrant Index met het volgende filmpje over de armste familie in Hongarije, een 59-jarige man met zijn 17-jarige vrouw en twee dochters die wonen in een huis dat hij voor 40000 forint (140 euro) zelf heeft gebouwd. De familie leeft van 20000 forint per maand. En onlangs kreeg hij een boete van 20000 forint vanwege het stelen van brandhout....  De video is in het Hongaars, maar de beelden spreken voor zich...