Pasen, een Hongaars mannenfeest

Locslokodás

"Die eieren kleuren, dat is altijd wel leuk, maar ik heb geen idee wat ik er daarna mee moet doen," verzuchtte een Hongaarse vriendin. "Verstoppen, natuurlijk!" was mijn spontane reactie. Zelfs nu nog kan ik kinderlijk blij worden van het verstoppen van of het zoeken naar paaseieren. "Maar dat zoeken, dat is toch voor jongens?" reageerde ze.
Aha, daar zit het probleem: ze heeft twee dochters, en inderdaad, Pasen in Hongarije is een merkwaardig meisjes- en vrouwonvriendelijk feest. Alle leuke dingen zijn voor jongens. Mijn vriendin vond het dan ook een ontdekking dat eieren zoeken, overigens totaal geen Hongaarse gewoonte, in Nederland gewoon voor alle kinderen bedoeld is.
Pasen, dat is natuurlijk in de eerste plaats veel eten, want het is het einde van de vleesloze vastenperiode, en dat wordt traditioneel in Hongarije gevierd door het eten van grote hoeveelheden ham. Loop dezer dagen een slagerij in, en je ziet werkelijk machtige hompen varken klaar liggen. Vroeger schijnt lam de traditie geweest te zijn. Maar lamsvleesliefhebbers weten hoe moeilijk daar tegenwoordig aan te komen is. Paaslammeren worden massaal naar Italië verkocht, en als je al lam vindt, is het meestal eerder schaap.
Daarnaast horen eieren ook in Hongarije bij de traditionele Paasmaaltijd, net als kalács, een licht zoet, gevlochten brood dat zowel qua uiterlijk als qua recept verdacht veel lijkt op de joodse challeh, het brood dat traditioneel bij de sjabbat hoort. Dat eten, daar doet uiteraard iedereen aan mee, al zijn het de vrouwen die er het werk aan hebben. Een andere vriendin zuchtte dagen geleden al over de hoeveelheid bakwerk die haar te wachten stond.
Maar echt vrouw- en vooral meisjesonvriendelijk wordt Pasen pas op de Tweede Paasdag. Na de Paasmis is het namelijk tijd voor de traditionele locslokodás, ofwel de besprenkeling. Het is een eeuwenoud gebruik dat trouwens ook in Polen, Tsjechë en Slowakije voorkomt en waarschijnlijk uit die regio stamt. De oudste vermeldingen erover zijn althans te vinden  in veertiende eeuwse Slavische geschriften.
Terwijl de vrouwen en meisjes die dag thuisblijven, trekken mannen en jongens op hun paasbest gekleed door het dorp, gewapend met een flesje parfum of een emmer water. Oorspronkelijk waren het vooral de dorpsschonen die de aandacht kregen, en die daarbij  hele emmers water over zich heen kregen.  Tegenwoordig blijft het in de meeste gevallen beperkt dat het besprenkelen met goedkope parfum, zodat je aan het einde van de dag ruikt als een werkneemster van een slecht bordeel.

Weigeren is er niet bij, vooral niet, omdat de mannen in de loop van de dag steeds joliger en dronkener worden, want bij iedere halteplaats staan eten en vooral drank klaar. Kleinere jongens verzamelen in ruil voor hun parfum chocolade-eieren en ander snoepgoed. De meisjes? Juist ja, die zitten dus thuis en verzamelen niets, behalve een arm vol parfum. En ze mogen naar de keuken draven om meer eten op tafel te zetten.
Overigens speelt de Paashaas ook in Hongarije een rol. Soms in levende lijve. Aangezien het Hongaars geen onderscheid kent tussen hazen en konijnen (een haas heet simpelweg wild konijn), worden veel kinderen met Pasen blij gemaakt met een levend nyuszi (konijntje). Het loopt lang niet altijd goed af met die beestjes, want de lol gaat er na een paar weken wel af en wat doe je er dan mee? Ik zag vandaag dat sommige ondernemers daar slim op inspelen met het huurkonijn: heb je er genoeg van, dan breng je het gewoon terug. Dan zal het wel bij iemand in de pan terecht komen. Maar tenminste niet in je eigen pan.