Je neef op bezoek? Belasting betalen!

Balatonmeer: toeristenbelasting voor iedereen

Gábor Szabó stond zijn gras te maaien, toen zich een vriendelijke dame bij zijn poort meldde: ze kwam de toeristenbelasting innen en wilde zijn gastenboek zien. Gastenboek? Toeristenbelasting? “Ik ben toch geen hotel. Ik heb gewoon wat vrienden op bezoek,” sputterde Szabó, een misverstand vermoedend. Ja precies, meende de dame kordaat, en iedere gast moest per nacht 390 forint (1,30 euro) toeristenbelasting betalen.

Om haar woorden te onderstrepen, duwde ze hem een officieel document onder zijn neus: “Toeristenbelasting moet ook worden betaald als de eigenaar uit hartelijkheid (zonder tegenprestatie, op basis van familiebanden of vriendschap) gasten heeft.” Of Szabó daarom maar even 21840 forint op tafel wilde leggen, de belasting die hij verschuldigd was voor acht gasten die een week waren gebleven.

Ergens in 1972, in de communistische tijd, kwam een ambtenaar op het lumineuze idee dat mensen die bij een ander logeerden, ook toeristen waren en dus toeristenbelasting moesten betalen. Leuk meegenomen was dat je zo ook nog een centje ving bij de tallozen die beweerden vrienden of familie op bezoek te hebben terwijl ze in werkelijkheid kamers verhuurden.

De wet werd nooit afgeschaft, maar de controle van private personen bleek lastig. In de meeste gevallen kregen daarom alleen hotels en pensions de belasting opgelegd. Maar met krapper wordende gemeentebudgetten ontdekken meer en meer Hongaarse gemeenten toeristenbelasting op logerende vrienden en familie als een potentieel aantrekkelijke bron van inkomsten.

Balatonszemes, waar Szabó zijn vakantiehuis heeft, besloot in april de inning van toeristenbelasting serieuzer aan te pakken. Afgelopen jaar haalde de gemeente drie miljoen forint, een luttele 4500 euro, binnen. Met een beetje actiever controlebeleid moet dat 45 miljoen kunnen worden, is de verwachting. En dus worden huiseigenaren  in Balatonszemes, en in vele andere gemeenten rond het Balatonmeer, gevraagd om het officiële gastenboek waarin ze horen bij te houden wie er bij hun heeft overnacht. Wie zo’n boek niet heeft, krijgt als hij pech heeft een boete.

Niet iedere gast is belastingplichtig. Directe bloedverwanten van de huiseigenaar - ouders, grootouders, kinderen en kleinkinderen - mogen belastingvrij blijven slapen, net als pleegkinderen. Maar aangetrouwde familie, zoals de echtgenote van je zoon, heeft pech, net als neven, nichten en je beste vriend. Studenten en soldaten op verlof zijn vrijgesteld, evenals geestelijken op dienstreis. Voorwaarde is wel dat diein een kerkelijk gebouw overnachten.

Ook toeristen die in het ziekenhuis terechtkomen, hoeven niet te betalen, staat expliciet in de wet. Anders zou er zomaar een belastingambtenaar met een aanslag naast je ziekenhuisbed kunnen opduiken.

Wie bij je slaapt vanwege zijn werk, is geen toerist en hoeft daarom niet te betalen. Dat moet je wel kunnen bewijzen, maar het creëert, bedacht een slimme Hongaarse internetsite, een gaatje om de belasting te ontkomen: sluit met al je gasten een arbeidscontract af, en neem ze tijdelijk als onbetaalde tuinman in dienst.

Binnen de beperkingen van de wet staat het ieder gemeentebestuur vrij eigen regels maken. Zo verschilt de hoogte van de belasting van een paar dubbeltjes tot twee euro. In de ene plaats zijn blinden uitgezonderd, in de andere grote gezinnen, en in het derde dorp weer burgers uit een bepaald Pools stadje waarmee de gemeente vriendschapsbanden heeft. In sommige plaatsen mogen mensen boven de zeventig gratis overnachten, in andere moeten ze de eerste twee weken betalen.

Theoretisch verplicht de wet iedereen in gemeenten waar toeristenbelasting wordt geheven, feitelijk om een gastenboek in huis te hebben, voor het geval je ooit een gast hebt. De kans lijkt klein dat belastingambtenaren in Boedapest daar huis aan huis op gaan controleren. Maar in Balatonszemes zou ik met een eventuele boete van 200.000 forint in het verschiet toch liever voor een paar forint een gastenboek aanschaffen, ook als ik nooit gasten had.