Zigeuners in cel voor anti-Hongaarse hetze

Je kunt als zigeuner in Hongarije maar beter uitkijken wat je over Hongaren zegt. De kreet ‘Dood aan de stinkende Hongaren’ leverde negen Roma afgelopen week een gevangenisstraf van 3,5 jaar wegens racisme op. Beroep is onmogelijk, want het ging al om een beroepszaak. Een lagere rechter had hen eerder tot 2,5 jaar veroordeeld. Dat oordeel leek toen zo absurd dat ze meteen in hoger beroep gingen. Een fout dus, want de hogere rechter vond de eerdere straf veel te laag. Geen fijnzinnig kreet, oké, maar even ter verduidelijking: de betrokken Hongaren waren leden van de Hongaars Garde, een verboden paramilitaire organisatie die door de zigeunerwijk in Sajóbábony wilde marcheren.

Het begon allemaal in november 2009, toen de Hongaarse Jobbik in Sajóbábony, een dorp met 2700 inwoners in Oost-Hongarije, een bewonersforum organiseerde. Ook in normale tijden zou een bijeenkomst van de rabiate anti-zigeunerpartij in een dorp met een grote Roma-minderheid tot spanningen hebben geleid, maar het waren geen normale tijden.

In de veertien maanden daarvoor had een rechtsextremistische bende in heel Hongarije willekeurig Roma vermoord en huizen in brand gestoken. Daarnaast hield de Hongaarse Garde, een aan Jobbik gelieerde organisatie, regelmatig intimiderende marsen in zigeunerwijken. De angst was enorm en de spanning te snijden. In veel dorpen hadden Roma zelfverdedigingsgroepen opgericht.

Toen de burgemeester van Sajóbony de plaatselijke school ter beschikking stelde aan Jobbik, ervoeren de lokale Roma die bijeenkomst dan ook als openlijke provocatie. Ze organiseerden een demonstratie voor het gebouw, waarbij flink over en weer werd geschreeuwd, maar de politie echte problemen wist te voorkomen.

Tentoonstelling Die Gedanken sind frei

Pas de volgende dag liep het echt uit de hand, toen de Garde een mars door de lokale zigeunerwijk aankondigde. Hoewel die mars verboden werd, greep de politie niet in. Eenmaal in de wijk werd een auto met Jobbik-aanhangers door woedende buurtbewoners omringd. Bewapend met stokken, schoppen en ijzeren pijpen en onder het roepen van de gewraakte leuze sloegen ze het voertuig kort en klein. De inzittenden belandden met lichte verwondingen in het ziekenhuis.

Eigenrecht, en absoluut onaanvaardbaar. Daar zijn ook mensenrechtenorganisaties die zich met de zaak bemoeien, het wel over eens. Als de negen veroordeeld zouden zijn wegens mishandeling zouden ze er geen echte moeite mee hebben gehad, hoewel de intimidatie die uitgaat van een groep kaalhoofdige, geüniformeerde mannen wel een verzachtende omstandigheid genoemd mag worden. Maar eigenrecht bleek voor de rechter niet het wezenlijke probleem. De dreigementen tegen de Hongaarse natie waren veel belangrijker. De organisatoren van de mars gingen vrij uit, maar negen Roma werden wegens hetze tegen het Hongaarse volk veroordeeld.

Ophitsing tegen ‘maatschappelijke groeperingen’ is in Hongarije strafbaar. Ter bescherming van minderheden, zou je denken, en zo was deze wet destijds ook bedoeld. Maar niet voor het eerst is de wet niet ten gunste, maar juist tegen de meest gediscrimineerde minderheid, namelijk de Roma, gebruikt. Eerder werden elf zigeuners uit Miskolc vanwege een vrijwel gelijksoortig incident tot meerdere jaren celstraf veroordeeld.

Dat al dan niet vermeende discriminatie van Hongaren gevoelig ligt, merkte ook Oostenrijk dezer dagen. De Hongaarse ambassadeur in dat land protesteerde afgelopen week tegen de tentoonstelling ‘Die Gedanken sind frei’ die maandag in het stadhuis van Linz werd geopend. Het gaat om posters van schilderijen en cartoonachtige fotocollages rond het thema zigeunerdiscriminatie in Europa.

Op die plakkaten werden, naast Europa en vele anderen, ook Hongaarse toppolitici op de korrel genomen. Volgens de ambassadeur was er sprake van racisme tegen Hongaren, volkshetzerij, gevaar voor de openbare orde en schending van het internationale recht. Hij dreigt met een proces. Het is niet voor het eerst dat de ambassadeur tegen de tentoonstelling protesteert. Dit voorjaar werden de posters al een keer op een bouwschutting getoond. Na protesten van de ambassade en een aantal Hongaarse organisaties in Oostenrijk werden de plakkaten door de politie verwijderd en verscheurd.

Hongarije doet volgens de ambassadeur in Oostenrijk juist ontzettend veel tegen discriminatie van Roma. Laten we het er dan maar op houden dat er af en toe met verschillende maten wordt gemeten. In de zomer van 2012 marcheerden rechtsextremisten door het stadje Devecser. Na wat toespraken waarin sprake was van de genetische criminele aanleg van zigeuners en van de noodzaak 'om het vuil het land uit te vegen', trok de veelal kaalkoppige menigte door het stadje. Er klonken leuzen als ‘jullie gaan hier sterven” en er vlogen stenen naar huizen waar Roma woonden. De politie weigert zelfs maar onderzoek te doen, want het ging, aldus een woordvoerder, niet om doordachte hetze, maar om losse kreten als gevolg van de lokale stemming en van primaire instincten.