Kiska stopt Poetinisering Slowakije

Andrej Kiska

Opluchting. Dat is wat Anna Karalieva en haar man Peter voelen sinds de onafhankelijke kandidaat Andrej Kiska zaterdag premier Robert Fico wist te verslaan in de tweede ronde van de Slowaakse presidentsverkiezingen. “Als Fico had gewonnen, had betekend dat alle macht in Slowakije bij een partij, of eigenlijk nog meer bij één man terechtgekomen was.”

Kiska, een zakenman zonder enige politieke ervaring, kreeg haast zestig procent van de stemmen achter zich. Fico, die na de eerste ronde nog de sterkste kandidaat was, bleef op ruim veertig procent steken. Het is de tweede keer in korte tijd dat de premier en zijn partij Smer het afleggen tegen een buitenstaander. Bij de provinciale verkiezingen afgelopen december werd Smer in de provincie Banska Bystrica totaal onverwacht verslagen door de extremist Marian Kotleba.

Anna werkt bij een organisatie die zich in Banska Bystrica bezighoudt met het opzetten van bewonersinitiatieven en vrijwilligerswerk. Peter nam in 2011 deel aan Gorilla, een protestbeweging tegen de corruptie van zittende politici en in het bijzonder van Fico. Diezelfde afkeer tegen de gevestigde politiek maakte dat hij afgelopen december op Kotleba stemde. Niet omdat hij diens ideeën deelt, alles behalve. Maar alles was beter dan Smer, meende hij toen, en hij was niet de enige.

Maar hun steun voor Kiska is echt. “Hij doet veel goede dingen,” vindt Anna.De zakenman, die zijn geld verdiende met de huurkoop van luxegoederen, is vooral bekend vanwege zijn filantropische werk voor kankerpatiënten. Wat Anna verder aanspreekt is dat hij, in tegenstelling tot eigenlijk alle gevestigde politici, geen banden met het communistiche verleden van Slowkaije heeft.

Fico probeerde na de eerste ronde het tij te keren met een keiharde campagne. Die draaide onder meer rond de beschuldiging dat Kiska lid is van de Scientology Church. Kiska – en Scientology – ontkennen, maar het kan Anna eigenlijk weinig schelen of het waar is of niet. “Wat iemand gelooft, is zijn persoonlijke zaak. Niemand maakt er toch een punt van als een kandidaat een ijverige katholieke kerkganger is?”

“Kiska weet mensen mensen te mobiliseren die bij vorige verkiezingen thuis zijn gebleven omdat ze het vertrouwen in politici kwijt waren”, zegt politiek analist Grigorij Mesežnikov. Hij vindt dat je Kotleba’s succes in december en Kiska’s succes nu niet op een lijn kunt stellen. Veel van Kiska’s centrumrechtse kiezers zouden nooit op een extremist als Kotleba stemmen. Maar hij noemt het wel belangrijk dat er een gematigde kracht is opgestaan die de ontmoedigde kiezers heeft weten te motiveren. “Anders loop je uiteindelijk toch het risico dat rare partijen met hun stem weglopen.”

Er stond bij deze verkiezing veel op het spel, zegt hij: “Fico probeert op alle belangrijke posities, zoals het opperste gerechtshof, partijgetrouwen te zetten. Wat dat betreft doet hij Poetin na. De president is de enige die dat kan tegenhouden, want hij benoemt die mensen en als Fico gewonnen had, dan zou hij de macht hebben gekregen om te doen en te laten wat hij wil.”