Acacia: bedreiging of hungaricum?
 |
| Bloeiende acacia's |
De honingzoete bloemen worden gegeten (met mate overigens, want ze zijn licht giftig). De honing wordt gewonnen, en de boom levert fantastisch brandhout op dat langzaam verbrandt en veel warmte geeft. Acacia is bovendien keihard en levert prima palen, want hij groeit recht en zelfs in de grond vermolmt het hout nauwelijks. Bovendien is het een snel groeiende boom. Het blad is goed veevoer voor runderen en wild. De bast heeft zelfs zekere medicinale krachten. De boom doet het goed op arme grond en wordt ook nog eens 250 jaar oud. Mijn liefje, wat wil je nog meer?
Nou ja, als het aan de EU ligt, moet het liefje eigenlijk minder willen. Veel minder. De valse acacia, robinia pseudoacacia, staat namelijk op de lijst van honderd meest schadelijke exotische planten- en dierensoorten in Europa. Samen met de wasbeer, het Aziatische veelkleurige lieveheersbeestje (dat behalve bladluizen ook de larven van Europese lieveheersbeestjes en andere kevers lust), de Amerikaanse grijze eekhoorn, de rimpelroos, de zeer allergene alsemambrosia (parlagfü in het Hongaars), de schreeuwerige halsbandparkiet en de geaderde stekelhoorn, een carnivoor schelpdier dat zich tegoed doet aan mossels en oesters. Kortom, als het aan Europa ligt, moet de acacia eigenlijk weg.
Dat de acacia een vreemdeling is, staat buiten kijf. De boom komt uit Amerika, en werd aan het begin van de zeventiende eeuw in Engeland ingevoerd. Het was Maria Theresia die ervoor zorgde dat de boom in Hongarije terechtkwam, waar hij oorspronkelijk werd aangeplant op arme zandgronden waar nauwelijks een andere boom wilde groeien. Hij werd lokaal al snel innig omarmd, en omdat hij niet kieskeurig is, zie je hem tegenwoordig overal. Het is niet helemaal onzinnig om te beweren dat de aanplant een beetje uit de hand is gelopen. 463 duizend hectaren grond zijn met de boom bedekt. Hij maakt een kwart van het totale Hongaarse bomenbestand uit. Er zijn meer acacia's in Hongarije dan de hele rest van de EU bij elkaar.
Als een acacia eenmaal ergens groeit, moet je van goede huize komen om hem weg te krijgen. Ik heb er zelf ervaring mee: hak hem af, en de stomp loopt gewoon weer uit, met meerdere stammen zelfs. Ideaal als je een kachel hebt, dat wel. Hij kan ook uitlopen uit resten wortels, en de enige manieren om acacia's te bestrijden, is gif of het hele terrein omhalen met een bulldozer. Bovendien vormt hij al snel dichte bossages waar andere planten geen kans krijgen. En de rijkelijke bloemenpracht maakt de boom voor bijen zo aantrekkelijk dat de bestuiving van andere planten in gevaar kan komen.
Ergens begin dit jaar kwam Fidesz-EU-parlementariër Béla Glattfelder met het schrikbarende nieuws dat de EU Hongarije wilde verplichten de acacia uit te roeien. Paniek! "Honingwinning in gevaar" waarschuwden diverse kranten eind januari. Vergeefs werd in EU-kringen betoogd dat het zo'n vaart niet loopt. Wie op de Daisie-lijst kijkt, de lijst met exoten waar de EU zich zorgen over maakt, ziet daar vooral het advies om de acacia te beheersen, niet verder aan te planten en zeker niet te gebruiken voor herbebossing, zoals nu het geval is.
Die aanbevelingen zijn ietwat in tegenspraak met het beleid van een aantal jaren geleden, toen er zelfs EU-geld werd gegeven voor de aanplant van acacia's. Destijds werd de boom als alternatief werd gezien voor de import van tropisch hardhout. In onder meer in het Bükk-gebergte leidde dat ertoe dat gemengde bossen en open terreinen plaatsmaakten voor acacia-aanplantingen. Het hout daarvan wordt uiteindelijk helaas zelden voor hardhouten planken en meubels gebruikt, maar verdwijnt vooral in kachels. Omdat de boom vervolgens weer uitloopt, zijn er deskundigen die menen dat de acacia ideaal is voor de aanplant van biomassa voor energie. Maar dat het voor de natuur in de Bükk niet goed is, moge duidelijk zijn.
Maar goed, er zijn dus veel tegens, maar ook een hoop voors als het om acacia's gaat. Dat de Hongaren niet zomaar van de boom af willen, is begrijpelijk. Toch heeft het iets wonderlijks dat deze immigrant onlangs officieel tot 'hungaricum' werd uitgeroepen, waardoor de boom samen met Pick-salami, het Honderd Zigeunerorkest en het geestelijke nalatenschap van Graaf István Széchenyi onder de wettelijke bescherming van unieke Hongaarse waarden is gekomen. Niet gek voor een agressieve nieuwkomer.
Premier Viktor Orbán vroeg EU-voorzitter Barosso vorige week officieel om genade voor de acacia. En die heeft hij gekregen. Als iedere strijd zo makkelijk gestreden was! Als er al een strijd te strijden was, natuurlijk, wat de EU ontkent. Hoe het ook zij, we kunnen vermoedelijk nog héél lang ieder voorjaar van de bloeiende acacia's genieten, en zolang de bijensterfte Hongarije niet bereikt, ook van acaciahoning.
Reacties