Extreemrechts, Putins steun in Europa

Een bezoek aan Vladimir Putin zou zijn eerste actie zijn geweest als Gábor Vona, leider van de extremistische Jobbik, begin april de Hongaarse verkiezingen had gewonnen. Vona staat niet alleen. Van het Front National (FN) in Frankrijk tot aan de Gouden Dageraad in Griekenland heerst in extreemrechtse kringen in Europa bewondering voor de Russische leider. Marine le Pen van het FN, de politieke partner van Geert Wilders en de meest invloedrijke extremistische politicus in de EU, steunt het Russische optreden in Oekraïne openlijk en verwijt Europa "een nieuwe Koude Oorlog" te starten. Stalins steun aan de communistische partijen heeft plaatsgemaakt voor innige banden tussen Moskou en extreemrechts.
“Bij de volgende verkiezingen kunnen die partijen samen een behoorlijk sterke fractie in het Europese Parlement worden, en onder leiding van Le Pen betekent dat dat er in het parlement actieve steun voor Rusland komt,” verwacht de Hongaarse politicoloog Péter Krekó van onderzoeksbureau Political Capital, “Zo’n fractie zal tegen een boycot zijn, maar bijvoorbeeld ook tegen groene energie.
Want de ontwikkeling van groene energie ondermijnt de energiecontracten met Rusland.” Political Capital signaleerde in 2009 al dat er innige contacten waren tussen Putin en extremistische partijen in het voormalige Oostblok, zoals Jobbik in Hongarije en Ataka in Bulgarije. Volgens Krekó is Rusland actief bezig een Europees netwerk op te bouwen, via steun aan onder meer media, jeugdbewegingen en think tanks en aan bevriende politieke partijen.
Nauwere banden met Rusland zijn sinds 2010 onderdeel van het verkiezingsprogramma van Jobbik. Gábor Vona is warm voorstander van Putins ‘Euraziatische Unie’, die, aldus Putin in 2011 “echte soevereiniteit garandeert zonder de beperkingen van de EU”. Jobbik juicht toe dat ook de Hongaarse regering sinds 2010 toenadering tot Rusland zoekt en recent een verdrag met Moskou afsloot over de uitbreiding van de kerncentrale bij Paks. Tegenover kiezers benadrukt de partij dat pro-Russische standpunt overigens minder duidelijk. “Lang niet alle Jobbik-supporters snappen die steun aan Moskou,” zegt Krekó.
Op basis van geschriften en uitspraken komt Political Capital tot de conclusie dat er inmiddels zeker dertien EU-landen zijn waar extremistische partijen Putin als hun grote voorbeeld zien. Zo meent de Gouden Dageraad dat Griekenland als ‘zeemacht’ de natuurlijke bondgenoot van ‘landmacht’ Rusland is. De Italiaanse Nieuwe Kracht noemt Putins Rusland een “modelbeschaving” die het christelijke Europa beschermt tegen banken en immigranten.
In Slavische landen zoals Bulgarije en Servië speelt het Panslavisme een belangrijke rol in de steun aan Moskou. Maar ook de FPÖ in Oostenrijk en de BNP in Groot-Brittannië zien Putin als voorbeeld, en vooral als tegenkracht tegen de door hen zo verfoeide EU. FPÖ-voorman Heinz-Christian Strache meent dat Putin een "zuivere democraat" is en zijn partij stuurde waarnemers naar het referendum in de Krim en meende dat de uitslag "zonder twijfel" de wil van het volk vertegenwoordigde.
Niet alle extreemrechtse partijen juichen overigens over Putin. In landen waar het lokale nationalisme botst met Russische belangen, zoals Roemenië dat een conflict met Moskou heeft over Moldavië, denken ze uiteraard aanzienlijk negatiever over de Russische leider.
Hoewel Geert Wilders zich in Nederland niet pro-Putin uitlaat, schaart Krekó de PVV onder de partijen die op zijn minst openstaan voor nauwere contacten. “Ten eerste is er zijn samenwerking met Le Pen, en die is uitgesproken pro-Russisch. Daarnaast heeft hij in Italië deelgenomen aan een bijeenkomst van eurosceptische partijen. Daar was Viktor Zubarev van Putins partij Verenigd Rusland als spreker. Wilders heeft daar niets kritisch gezegd over het Russische beleid en volgens de foto’s kon hij het duidelijk met Zubarev vinden.”
Wilders recente optreden voor de Russische televisie Russia TV is een goed voorbeeld van de houding van de PVV-voorman. Hij meende daar dat zowel Rusland als Europa Oekraïne met rust moeten laten en hij zei dat het een vreselijke fout zou zijn als Rusland Oekraïne binnen zou vallen. Maar hij wees Europa en de "Eurofielen die Europa groter en groter willen maken" aan als de verantwoordelijken voor de problemen in de Krim en degenen die de problemen op zijn minst voor een deel zijn gestart.En hij maakte wel dankbaar gebruik voor het platform dat het door het Kremlin gefinancierde tv-kanaal hem bood om zijn anti-EU-boodschap te propageren.