Eindexamenperikelen VII: diploma-uitreiking en een cadeautje van de regering.

Cadeautje voor iedereen: de Grondwet

Op de diploma-uitreiking van je zoon te laat komen: het kan natuurlijk niet, maar ik kon er echt niets aan doen. De trolleybus waarin ik zat, begaf het halverwege de rit. Daarom had ik geen idee wie er aan het woord was toen ik binnenkwam. Iemand met de Hongaarse voorliefde tot lange toespraken, dat was zeker. Eindeloos ging hij door over het feit dat dit een feestdag was en over de etymologische achtergrond van het Hongaarse woord voor feestdag, "ünnepi nap". Blij dat niet de klassenleraar is, stel je voor dat iedere ouderbijeenkomst zo verlopen was, dacht ik na pakweg een half uur, in de veronderstelling dat het een leraar van school was.
Wakker werd ik pas toen de man, de voorzitter van de examencommissie zoals ik pas later hoorde, plots met een huilstem zei dat hij de feestvreugde niet wilde bederven, maar dat hij op deze feestdag toch iets kwijt moest, namelijk hoe gelukkig de leerlingen hier waren dat ze in zulke veilige omstandigheden leefden. Sommige anderen hadden het echt slechter getroffen en leefden onder hele andere omstandigheden.
Een wat verwarde seconde verwachtte ik iets zoals medelevende woorden over kinderen in oorlogsgebieden in Syrië of Afrika. Maar daar ging het niet over. Het ging om het lot van de Hongaren over de grenzen, en dan met name om een meisje dat hij geëxamineerd had in Karpatalja, Transkarpatië, het westelijke puntje van Oekraïne, waar een Hongaarse minderheid van pakweg 150.000 mensen woont. Dat meisje, een uitstekende leerlinge, wilde medicijnen studeren. Maar met de situatie in haar land was het niet ondenkbaar, zei hij, dat ze daardoor misschien ooit in haar leven aan het front zou komen te werken. Nogmaals, echt, hij wilde de feeststemming niet bederven, maar realiseerden de leerlingen hier zich wel in wat voor veilige omstandigheden ze leefden?
Ik zag de klassenleraar met moeite een gaap wegslikken. Hij is een man van korte toespraken en had, hoorde ik achteraf, vooraf zijn hoop uitgesproken dat deze hele ceremonie tien minuten zou duren. Inmiddels waren we dik een half uur en vele wijsheden verder. En we waren nog niet klaar, er volgde nog een lang Grieks gedicht, met veel zinnen over de weg, de waarheid en het leven. Pas daarna was eindelijk het moment aangebroken waarop iedereen zat te wachten: de uitreiking van de diploma's, met lofprijzingen voor de beste leerlingen en een zoen van de juffrouw voor iedereen.
Behalve hun diploma kregen de leerlingen kregen een cadeautje van de regering: een prachtuitgave van de nieuwe Hongaarse grondwet, met op iedere linker pagina een heroïsche plaat uit de Hongaarse geschiedenis en voorin een losse bijlage van 16 pagina's met alle veranderingen die sinds de aanname van deze 'in steen gehouwen' grondwet zijn doorgevoerd. Niet niets, als je bedenkt dat de oorspronkelijke tekst 30 pagina's lang was. Die bijlage stamt uit oktober 2013, en klopt zeker niet meer. De laatste grondwetswijziging is namelijk net een week oud. Echt een geschenk met eeuwigheidswaarde dus.
Maar het diploma van mijn zoon, dat staat als een huis en daar ging het uiteindelijk om. Nu alleen nog het eindexamenbanket, en dan, over vijf jaar, volgens goed Hongaarse gewoonte de eerste reünie. Als het daar tenminste van komt, met al die jongeren die naar het buitenland vertrekken, omdat ze dat toch prefereren boven de veiligheid en zekerheid van een land waar de grondwet in boterzachte zandsteen werd gehouwen.