RTL, nieuwe kampioen van de Hongaarse persvrijheid

Nee, RTL voert geen oorlog tegen de Hongaarse regering, zegt Dirk Gerkens, CEO van RTL in Hongarije. Wie de kritische berichtgeving van het RTL-nieuws zo omschrijft, gaat mee met regeringspolitici die ieder kritisch nieuwsbericht als aanval beschouwen. Maar wat klopt, is dat RTL, kampioen van reality-tv, soaps en licht nieuws, zich plots opwerpt als ultieme verdediger van de Hongaarse persvrijheid. Het bedrijf gaat zelfs geld steken in serieuze onderzoeksjournalistiek. “We zijn het laatste grote, onafhankelijke mediaconcern in dit land en ze krijgen ons niet weg,” zegt Gerkens.

Woordvoerder LászlóSimon: serieus nieuws houdt zich hier niet mee bezig

Wie de laatste weken het RTL-nieuws aanzet, ziet regelmatig goed onderbouwd berichtgeving over politieke corruptie en voor iedereen begrijpelijke reportages over de concrete gevolgen van nieuwe regeringsmaatregelen, over het optreden van de politie die vooral zigeuners monsterboetes geeft voor vergrijpen zoals het laten vallen van een zakdoekje en te snel rijdende staatssecretarissen. De zender, de grootste van Hongarije. had onder meer reportages over Lőrinc Mészáros, burgemeester van premier Viktor Orbáns geboortedorp, die in luttele jaren tijd van een bankroete loodgieter een van de honderd rijkste mannen van Hongarije is geworden, en over de vraag hoeveel staatsopdrachten het bedrijf van de vader van Orbán krijgt.

De oorlog die er dus niet is, begon met de invoering van een omzetbelasting op advertenties. Die maatregel treft alle media die advertenties hebben, maar terwijl kleine media één procent betalen, en grotere tien of twintig, is er slechts één bedrijf dat het hoogste tarief van veertig procent moet ophoesten: RTL. En daarmee verandert dat bedrijf in één klap van winstgevend in verliesgevend.

RTL ziet de belastingmaatregel dan ook als een uitdrukkelijke poging in om het bedrijf het land uit te werken, niet zo gek gezien de openlijke antipathie van veel regeringspolitici tegen de omroep. Maar de onderneming heeft aangekondigd zich met alle middelen te verzetten. “Als we hieraan toegeven, breng je andere landen ook op ideeën,” verklaart Gerkens dat besluit van de moedermaatschappij in Luxemburg. RTL plant onder meer juridische procedures, maar Gerkens wil daar om tactische redenen niet meer over kwijt. 

“Maar onze nieuws is geen oorlogsverklaring, we doen gewoon ons werk,”zegt ook Róbert Kotroczó, hoofd van de nieuwsafdeling van RTL. Dat de belastingmaatregel samenviel met het besluit van RTL om pandageboortes in te ruilen voor politieke en sociale verslaggeving is toeval, echt. Aanleiding voor het nieuwe beleid was de strategische beslissing om de concurrentie aan te gaan met het nieuws van de concurrerende commerciële omroep TV2, die overigens zulke nauwe banden met de regering heeft dat het bedrijf dit jaar geen advertentiebelasting hoeft te betalen.

Hoe dan ook, RTL staat plotseling op de kaart als zeer serieuze nieuwszender die regelmatig door andere media wordt aangehaald. Dat legt het bedrijf trouwens geen windeieren. Wie denkt dat tv-nieuws zijn langste tijd heeft gehad: RTL-verslaggevers hebben op straat plotseling een soort sterstatus. De kijkcijfers groeien en de redactie wordt bedolven onder de tips. Een anonieme toegestuurd compleet dossier met alle stukken, namen en telefoonnummers, Kotroczó kijkt er al niet meer echt van op.

De redactie werkt nauw samen met anticorruptieorganisaties zoals Transparency International en de Hongaarse website Átlátszó (Doorzichtig) en is bezig met de oprichting van een eigen afdeling voor onderzoeksjournaliek. Belangstellenden voor die baan zijn genoeg. “Welke journalist zou er op dit moment niet bij RTL willen werken?” zegt Kotroczó. Hijzelf duidelijk wel. Hij straalt.

De reacties van regeringszijde zijn zuur. Een financieel dagblad met zeer goede banden in de regering schreef over de bonus van 5,3 miljoen euro die Gerkens opgestreken zou hebben. Helaas moest het blad toegeven dat het zich drie nullen had vergist. Het ging slechts om 5300 euro.

Regeringspolitici praten niet meer met de zender, op een enkele officiële woordvoerder na. Zo meende  László L. Simon, woordvoerder van het kantoor van de premier, dat een serieuze zender zich niet bezig hoort te houden met vragen als of het bedrijf van Orbáns vader staatssubsidies krijgt. Af en toe is er een parlementariër die anoniem iets kwijt wil, maar verder vermijden Fidesz-vertegenwoordigers de RTL-microfoon. Ironisch, grinnikt Kotroczó: “Een jaar geleden klaagden ze dat we geen serieus nieuws brachten. Brengen we politiek, is het ook niet goed.”