De kleren van de keizer
 |
| Genoeg van het gefoezel! |
Feodaal. Zo omschrijft econoom Tamás Mellár de visie achter het beleid van de Hongaarse premier Orbán. Enkele weken geleden organiseerde Mellár, hoogleraar in Pécs, daar een demonstratie tegen de geplande belasting op internetverkeer. Op diezelfde dag gingen in Boedapest tienduizenden de straat op. Het bleek de eerste van een reeks demonstraties tegen Orbán. “Veel demonstranten hadden zich nooit eerder met politiek bezig gehouden. Het is als het sprookje over de nieuwe kleren van de keizer: plotseling ziet iedereen dat hij helemaal geen kleren aan heeft,” zegt Mellár.
Dat geldt trouwens ook voor hemzelf. Mellár geloofde in Orbán. Tijdens diens eerste regering tussen 1998 en 2002 was hij hoofd van het Hongaarse Statistische Bureau. Hij was een van de oprichters van Fidesz-denktank Századvég en liep in 2006 mee in de demonstraties tegen de toenmalige premier Ferenc Gyurcsány. Later adviseerde hij Orbán op economisch gebied. Of dat veel invloed had, betwijfelt hij achteraf: “Het is geen man die kritiek luistert.” Een hogere partijfunctionaris trok hem ooit letterlijk aan zijn jasje omdat hij Orbán had tegengesproken.
In 2010 was hij nog vol hoop dat Fidesz met zijn tweederde meerderheid in het parlement echt een positieve verandering zou brengen. De omslag kwam voor hem toen hij constateerde dat Századvég als witwasmachine werd gebruikt. Bedrijven betaalden volgens hem voor nooit uitgevoerde onderzoeken en de inkomsten daarvan verdwenen naar elders. Századvég ontkent die beschuldiging overigens en zegt Mellár wegens smaad aan te willen klagen, al heeft deze daar tot nu toe niets officieel over vernomen.
De internetprotesten kwamen volgens Mellár voor Orbán duidelijk als verrassing. Tot nu toe was verzet tegen regeringsplannen altijd minimaal, ook bij ingrijpende maatregelen. Zo gaf niemand een kik toen de private pensioenen werden genationaliseerd en het geld gebruikt voor de vermindering van de staatsschuld, of toen talloze boeren hun bedrijf kwijtraakten omdat de door hen gepachte landbouwgrond werd herverdeeld onder regeringsaanhangers.
Maar plots stonden daar tienduizenden op straat omdat de regering een halve euro per gedownloade gigabyte internetverkeer plande. De belasting verdween van tafel, maar mensen waren wakker geschud. In Boedapest, maar ook in meerdere provinciesteden en zelfs in Londen en Amsterdam betoogden afgelopen weken talloze mensen. Allemaal landverraders, aldus een lokale politica van regeringspartij Fidesz in Pécs. Er doen in Fidesz-kringen verhalen de ronde over buitenlandse organisaties of inlichtingendiensten die de demonstraties hebben gefinancierd. Alsof het versturen van een Facebookbericht zoveel geld kost.
Er zit geen oppositiepartij achter de protesten en een echte focus hebben ze. Daardoor duiken er steeds nieuwe thema’s op. Mensen demonstreren tegen corruptie en tegen Orbáns vriendschappelijke relaties met Putin, voor de EU, maar ook tegen plannen om VWO-scholen te sluiten ten gunste van vakscholen. Het doel: minder eindexamenkandidaten en meer scholieren met een vakdiploma. Industriële productie met goedkope arbeidskrachten moet volgens de regering de ruggengraat van de Hongaarse economie worden, naar Chinees voorbeeld.
De bewering dat daarmee de kansen van jongeren op de arbeidsmarkt verbeteren, snijdt volgens Mellár geen hout. Volgens statistieken is de werkloosheid onder mensen met een vakdiploma juist hoger en verdienen ze veel minder dan leeftijdsgenoten met een eindexamen. Hij vermoedt eerder dat de regering hoogopgeleiden als bedreiging ziet. “Ze willen een samenleving van laagbetaalden in de werkverschaffing en van simpele handarbeiders, mensen die zonder eigen mening, en een kleine elite bestaande uit eigen aanhang die wordt gekocht met goede baantjes en posities. Wie het daar niet mee eens is, kan naar het buitenland vertrekken.” Zo zag het feodale Hongarije er ook uit, zegt hij.
Het beleid ten aanzien van universiteiten wijst volgens hem in die richting. Universiteiten hebben afgelopen jaren fors moeten bezuinigen, het aantal studieplaatsen is drastisch verminderd en het aantal studiebeurzen ook. Alleen de door de regering opgerichte universiteit voor ambtenaren en de katholieke en protestantse universiteiten kregen meer geld. En daar zit Orbáns aanhang.
“Wat betreft de internetbelasting kan natuurlijk dat ze gewoon meer geld nodig hadden. Maar ik ben pessimistisch. Het zit hen niet lekker dat je via het internet makkelijk sociale contacten legt en aan informatie uit de hele wereld kunt komen,” zegt Mellár.
Dat klopt. Na de eerste demonstraties vroeg staatssecretaris László L. Simon vroeg zich prompt af hoe het eigenlijk staat met de Hongaarse waarden op dat internet. Die gaan verloren in de cloud, en dat moet anders, meende hij. Jongeren zouden zich bijvoorbeeld niet bij Facebook maar bij het Hongaarse sociale netwerk IWIW moeten aansluiten. Helaas voor de staatssecretaris: dat netwerk bestaat al lang niet meer. De man erachter was een van de organisatoren van de recente demonstraties.
In plaats van internetbelasting wil Simon nu een “nationale consultatie”over de waarden op het internet. Eerdere nationale consultaties bestonden uit simpel enqueteformulieren die alleen Fideszaanhangers massaal invulden. Dat zijn, nu de jeugd wegloopt, in groeiende mate gepensioneerden zoals Mellárs eigen moeder, die, zegt hij, echt boos op hem is: "Zij heeft vijf procent pensioenverhoging gehad en ziet absoluut niet waarom mensen ontevreden zijn". Het zijn mensen met nog minder ervaring op het wereldwijde web dan de staatssecretaris. Ze zullen zijn zorgen ongetwijfeld delen.
Reacties
Als ik de buurman vraag wat er toch gebeurd is met dat Hongaarse volk dat opstond in 1956 en zich liever dood leek te vechten dan als lammeren naar de slachtbank te lopen is zijn antwoord 'ze zijn moegestreden'.
In de derde persoon, alsof hij er zelf niet eens deel meer van uitmaakt.
De corruptie, waartegen eveneens is gedemonstreerd, is voor iedereen duidelijk en wordt bijna dagelijks besproken. Ik hoef niet ver te rijden om zelf te zien waar het fout gaat, want er staan bordjes bij met daarop de bedragen die de EU heeft neergeteld voor onzinnige projecten, zoals 28 miljoen voor een schommel en twee wip-kippen voor de kinderen. De werkelijke kosten nog geen 10 procent van dat bedrag.
Het restaurant van de echtgenote van de burgemeester kon rekenen op 84 miljoen voor het opzetten van een 'nordic walking' project. Twee grote borden aan het begin van het dorp brengen je op de hoogte van het feit dat je je elke maandag om vijf uur bij het restaurant kan melden, de stokken worden uitgereikt.
Ze zouden raar opkijken als er daadwerkelijk iemand zou staan...
De kinderen van de plaatselijke school krijgen tussen de middag tegenwoordig allemaal een gesubsidieerde maaltijd. Raadt u maar in welk restaurant...
Zo gaat het maar door. En iedereen spreekt er schande van.
Bijna 90 miljoen voor het asfalteren van een weggetje. Een plaatselijke aannemer had een offerte uitgebracht van slechts een fractie van dat bedrag maar werd gepasseerd door een bedrijf dat 200 kilometer verderop gevestigd is en de klus graag wilde aanpakken voor de volledige EU-bijdrage.
Er komt geen einde aan.
Maar bij de lokale stembus bleek dat de burgemeester zelfs geen tegenkandidaat had.
Hij is van Fidesz, maar de burgers lachen om zijn idealisme. 'Vroeger was hij communist, hij is altijd van de partij waar het geld te halen is'.
Protesteren? Wie reist vanuit hier naar Budapest om te protesteren als er geen geld is voor een buskaartje?
En toch is een opstand uiteindelijk niet ondenkbaar. Hard nodig, zelfs.
Maar wie begint? En wat wordt de aanleiding?
Onlangs werd er in de Bundestag ook een voorstel ingediend om belastingen te heffen op internetgebruik.
Stop eens met het demoniseren van Orbán en kijk er niet naar met je polderbril.
Ik del compleet je mening.
Even op een rijtje: in Nederland worden de pensioenen verlaagd, om te zorgen dat toekomstige generaties ook nog pensioen krijgen. In Hongarije heeft de regering de hele pensioenfondsen ingepikt, en ondanks beloften dat iedereen dan bij de staat een eigen potje zou krijgen, het geld van die fondsen gewoon gebruikt om de staatsschuld te verlagen. Weg geld, dat mensen toch echt in een persoonlijke pensioenrekening hadden gestopt. Een beetje alsof de staat je bankrekening overneemt en het geld daarvan plots weg is. Wat ze later aan pensioen krijgen, moeten ze maar zien.
Duitse internetbelasting? Ik heb er eens op gegoogeld, en als ze al iets met internet willen belasten, kan het niet veel inhouden, want ik vind er niets over. Wel stond er in Duitse media een storm aan verhalen over de Hongaarse internetbelasting, misschien dat u iets verkeerd hebt gelezen?
De inmiddels gesneuvelde Hongaarse belasting van een halve euro lijkt in uw ogen misschien niet veel. Maar bij jongeren die veel downloaden en online spelen, kan dat al snel tientallen euro's per maand kosten. Ik heb overigens niets tegen vakopleidingen, maar dit land heeft al een extreem klein aantal studenten, een schreeuwend tekort aan artsen, en, zoals gezegd, de kansen om met een vakdiploma werk te vinden zijn kleiner dan met een eindexamen. Dus waar is die vakopleiding dan goed voor? In Nederland hebben we echt een tekort aan vaklieden, hier op dit moment klaarblijkelijk een overschot. Wat ik in uw verhaal nog vond ontbreken, was de opmerking dat we in Nederland ook armoede hebben. Maar misschien realiseerde u zich dat er in Nederland zelden kinderen echt zonder eten naar bed gaan, avond aan avond aan avond. Dertig procent van de Hongaarse kinderen (!) leeft op of onder de armoedegrens. En die ligt een stuk lager dan in Nederland. Alle maatregelen om het voor gezinnen met kinderen beter te maken, worden in de belastingsfeer gedaan. En als je heel arm bent, betaal je nauwelijks of geen belasting, dus dan heb je daar niets aan. De kinderbijslag, waar arme mensen wel iets aan hebben, is al in geen vijf jaar verhoogd.
Uw mening dat er in Nederland meer mis is dan in Hongarije treft me eerlijk gezegd nogal. Na jaren wonen en leven in Noord-Oost Hongarije, denk ik dat er van een polderbril bij mij niet zo heel veel sprake meer is.
Ik spreek de taal, heb Hongaarse vrienden, zie de bewijzen van verschrikkelijke armoede aan de ene, en zakkenvullende corrupte politici aan de andere kant elke dag om me heen.
Nog maar gisteren zat ik met een oudere man aan tafel, die me vertelde dat zijn pensioen, van 130.000 forint per maand, inmiddels was verlaagd naar 60.000.
Wat betreft vakopleidingen het volgende: in weet niet of u over alle talenten beschikt waarmee een mens geboren kan worden, maar ik niet. In de regel kiest men een opleiding die bij die aangeboren talenten aansluit. Ik zou mijn huisarts niet graag inhuren als timmerman, en de plaatselijke automonteur is niet de aangewezen persoon om mijn gezondheid aan toe te vertrouwen.
De vrijheid om je te ontwikkelen in de richting die bij jouw specifieke talenten en vaardigheden past, is een groot goed. Het is niet zelden zelfs de basis voor een gelukkig leven.
Wat u ook vindt van Nederland, het ligt in de villawijk van Europa. En dat kan je van Hongarije niet zeggen.
Ik weet de details nog niet, maar heb gisteren in de wandelgangen gehoord dat justitie een onderzoek gestart is naar mogelijke corruptie van de bedoelde burgemeester, en dan zowel zijn vrouw als zijn zoon in dit onderzoek worden meegenomen.
Dat zou een begin kunnen zijn...