Ebola als argument tegen vluchtelingen

Actie voor kunstbenen

Vluchtelingen opsluiten in gesloten, zelfvoorzienende kampen. Daarmee willen de extremistische Hongaarse Jobbik voorkomen dat “straks het eerste ebolageval illegaal de groene grens oversteekt”. De partij pleit voor een veel strenger vluchtelingenbeleid, maar gaat opmerkelijk genoeg minder ver dan premier Viktor Orbán, die enkele weken geleden tegenover buitenlandse ambassadeurs verklaarde dat de deuren van Europa volgens hem helemaal dicht moeten voor immigranten van buiten het continent.

Orbán zei erbij dat hij streeft naar een Hongaarse natiestaat met één taal en met het christendom als religieuze hoeksteen. Vluchtelingen moeten in hun eigen regio worden opgevangen. Tegen diegenen die immigratie als oplossing voor de vergrijzing zien, zei hij dat verhoging van het geboortecijfer daar het antwoord op is.

Orbáns visie op immigratie vindt brede ondersteuning in de samenleving. Veertig procent van de Hongaren vindt eigenlijk dat geen enkele asielzoeker toegelaten zou moeten worden. Eenzelfde percentage heeft het ook niet op met gewone immigranten. Zeventien procent wil niet eens een Hongaar uit een van de buurlanden als buurman. Dat zijn de hoogste cijfers in jaren, al het aantal mensen dat alle immigratie prima vindt met elf procent ook in jaren niet zo hoog geweest.

Toch vestigden zich er in 2012 ruim 75000 mensen in Hongarije, 25000 meer naar Nederland. Daarbij gaat overigens merendeels om immigranten, vooral Hongaren, uit de buurlanden en om EU-burgers. Maar Hongarije vangt ook vluchtelingen op en de gebeurtenissen in het Midden-Oosten zorgen voor een ongekende vluchtelingenstroom. Volgens het ministerie van binnenlandse zaken zijn dit jaar al zo’n 26000 mensen illegaal de grens overgestoken en 18000 van hen hebben in Hongarije asiel aangevraagd.

De opvangkampen en detentiecentra zijn berucht vanwege de omstandigheden. Zo verblijven vluchtelingen in het kamp in Nagyfa momenteel in tenten. Voor de winter zullen ze verhuizen naar de lokale gevangenis die voor dat doel wordt ingericht. De kampen zijn focus van extremistische demonstraties en na criminaliteit is ebola het nieuwe argument bij dat soort protesten.

Een van de weinige organisaties die zich het lot van vluchtelingen aantrekt, is Migranten Solidariteit (Migszol), een vrijwilligersorganisatie die vooral uit vluchtelingen en buitenlandse studenten bestaat. Hongaren zijn er moeilijk warm voor te krijgen, zegt de Finse Aiski Ryökas. “Ze hebben het te druk met de eigen problemen. En we worden al snel als politiek gezien en daar willen mensen liever niets mee te maken hebben.”

Ryökas staat met tweedehands kleding op een vlooienmarkt. De opbrengst is bedoeld voor Guilherme, een Congolees die twaalf jaar geleden midden in de winter bij zijn illegale vlucht naar Hongarije beide benen verloor. Hij moest een ijskoude rivier overzwemmen en belandde met bevroren ledematen in het ziekenhuis. Daar besloot men uiteindelijk tot amputatie. Sindsdien leeft Guilherme in een limbo. Hij wordt gedoogd, ieder jaar opnieuw, maar werken mag hij niet, geld krijgt hij niet en hij overleeft met kleine handeltjes. Humanitaire redenen waren nooit genoeg om hem een officiële status te geven. Omdat hij dringend nieuwe protheses nodig heeft, probeert Migszol de nodige 2000 euro op vlooienmarkten en met benefietconcerten bij elkaar te krijgen. “Zoals als hij zijn er velen, mensen die niet worden uitgezet, maar die ook geen enkele hulp krijgen” zegt Ryökas.

Ook andere immigranten merken vaak dat ze niet echt welkom zijn. Net als in de detentiecentra spreekt het personeel bij de immigratiedienst bijvoorbeeld zelden een buitenlandse taal, zegt Ryökas. Zelfs de website van die dienst was tijdenlang uitsluitend in het Hongaars. Pas recent is dat veranderd.

Maar de ene immigrant is de andere niet. In 2012 maakte premier Orbán bekend dat immigranten die voor 250.000 euro in Hongarije investeren, een Hongaars paspoort kunnen krijgen. En Ryökas weet uit ervaring dat rijke vluchtelingen niet in kampen terecht komen en makkelijker erkend worden dan wie platzak de grens overzwemt.