Putin in Boedapest met een krans voor de Russische helden

Monument voor gesneuvelde Sovjet-soldaten

Vrijwel niemand weet precies hoe het bezoekprogramma van Vladimir Putin aan Boedapest vandaag uitziet. Zo gaat dat bij reizen van de Russische president. De man is zo paranoïde dat zijn gastheren hem zelfs geen kopje thee kunnen aanbieden en de zeepjes in zijn hotel, als hij al blijft slapen, samen met de lakens en zijn eten uit het Kremlin worden aangesleept. Zijn precieze programma blijft dus ook geheim. Pech voor automobilisten, want behalve duidelijk is dat in de halve stad op zeker moment straten zijn afgesloten, wil niemand vooraf zeggen welke straat wanneer dicht is,

Maar één opmerkelijk onderdeel is bekend: Putin gaat een krans leggen bij het monument voor de Sovjet-soldaten die in 1956 omkwamen toen ze de Hongaarse opstand hardhandig de kop indrukten. Het monument staat op het Russische deel van de erebegraafplaats aan de Fiumi utca en is voor de gelegenheid helemaal opgeknapt. De rode ster - officieel een verboden symbool in Hongarije - staat weer strak in de verf en de tekst "Eeuwige dank en roem aan de Sovjet-helden die bij de contrarevolutie van 1956 hun leven gaven voor de Hongaarse vrijheid" is weer puik leesbaar. 

Het heeft toch iets alsof Angela Merkel bij een bezoek aan Nederland een krans zou gaan leggen bij een monument ter ere van de Duitse bezetting in 1940. En dat uitgerekend op een moment dat in buurland Oekraïne wederom Russische tanks rollen.

De Hongaarse premier Viktor Orbán zal overigens niet bij de kranslegging aanwezig zijn. Dat verandert natuurlijk weinig aan het feit dat hij het Putin mogelijk maakt om de krans te gaan leggen. Zelfs als hij zich er ongemakkelijk bij voelt (en ik denk zeker dat dat het geval is), durfde hij blijkbaar geen 'nee' te zeggen. De goede relaties met Putin staan voorop. Op zijn minst opmerkelijk voor een man die ooit naam maakte in de politiek omdat hij als eerste hardop zei dat de Sovjet-soldaten moesten vertrekken. 

Voor Putin is het de eerste bilaterale ontmoeting in een EU-land sinds de afkondiging van de sancties tegen Rusland en dat maakt zijn bezoek, en ook de kranslegging, extra beladen. “Het is een duidelijk boodschap van Putin aan Brussel: ik heb ook binnen de EU vrienden,” aldus Andras Deák van het Hongaarse Instituut voor Wereldeconomie.

Een nieuw gascontract is volgens Orbán de reden van de ontmoeting met Putin. Hongarije is afhankelijk van Russisch gas en goedkoop gas heeft voor Orbán ook politiek groot belang. Afgelopen jaar draaide zijn verkiezingscampagne om verlaging van de energietarieven. Om die verlaging ook in toekomst te garanderen, heeft Hongarije volgens hem een nieuw flexibel contract met Rusland nodig.

De oppositie meent dat het de premier vooral gaat om zijn goede banden met Rusland. Zij wijst erop dat het bestaande gascontract weliswaar afloopt, maar dat hernieuwing niet dringt. Door verminderde gasconsumptie kan Hongarije nog jaren voort met de hoeveelheden die met het huidige contract zijn aangekocht.

Deák ziet politieke propaganda als een belangrijke reden voor een nieuw contract. “We krijgen inderdaad de komende jaren nog gas en met de huidige lage gasprijs kunnen de tariefsverlagingen zonder problemen gehandhaafd blijven. Maar als Orbán nu een contract ondertekent, kan hij doen voorkomen dat mensen die lage gasprijs aan hem te danken hebben.” 

Orbán heeft meermaals gezegd dat het Europees sociaal-economisch model volgens hem zijn langste tijd heeft gehad en dat de liberale democratie heeft afgedaan. Hij noemt landen als China, Turkije en Rusland als zijn voorbeelden en zoekt economische samenwerking met hen. Een jaar geleden sloot hij met Putin een monstercontract over de vernieuwing van de kerncentrale in Paks en een lening van 10 miljard euro.

Uiteraard zijn er protesten. In het weekend had een actiegroep al affiches op kantoren van regeringspartij Fidesz geplakt, met een foto van Orbán en Putin samen en daarin in Fidesz-oranje de verkiezingsslogan "Alleen Fidesz". Maandag demonstreerden enige duizenden tegen Putins bezoek, onder de leuze "Wij worden geen kolonie",  precies dezelfde slogan die Orbán gebruikt als hij weer eens uithaalt naar Brussel.

Maar ook in eigen kring klinkt inmiddels gemor. Lajos Simicska, Orbáns kamergenoot op de universiteit en het financieel brein achter regeringspartij Fidesz, verbrak onlangs de oude vriendschap en noemde daarbij onder meer de betrekkingen met Rusland. Hij had in 1989 niet tegen de Sovjet Unie geageerd om Rusland nu terug te zien komen, aldus Simicska.

Maar hoewel Orbán regelmatig uithaalt naar de EU, beseft de Hongaarse premier wel degelijk dat hij ook niet zonder Brussel kan en dat er een balans nodig is. Daarom probeert hij aan de ene kant goede relaties met Moskou te onderhouden, maar stemde hij vorig jaar ook in met de sancties tegen Rusland.

Zelf ziet hij een rol weggelegd voor Hongarije als brug tussen oost en west. Het is geen toeval dat hij twee weken geleden in Boedapest een ontmoeting had met de Duitse bondskanselier Angela Merkel en afgelopen week in Kiev met de Oekraïnse president Petro Poroshenko. In een recent interview over Merkels en Putins bezoek meende hij: “Als we veiligheid , rust en vrede voor Hongarije willen bereiken, moeten we rekening houden met de twee krachten die in Centraal-Europa op de lange termijn een rol spelen, Rusland en Duitsland.”