Runa Hellinga - Media

Julia (midden) met vriendinnen Twaalf was ze, maar Julia Ösze was zo klein en ondervoed toen ze in 1923 in Nederland arriveerde dat haar pleegouders haar acht schatten. Ze was een van vele duizenden Hongaarse kinderen die kort na de Eerste Wereldoorlog met een speciale kindertrein naar Nederland kwamen om op krachten te komen. De bedoeling was een paar maanden, maar voor Julia en voor duizenden anderen werd het het grootste deel van hun leven. Haast honderd zou ze worden, een kleine eeuw die bepaald werd door twee wereldoorlogen, heimwee naar Nederland, een communistische machtsgreep en een vlucht voor de Russen. Toen ik haar enkele jaren voor haar dood bij haar jongste zoon in Hongarije ontmoette, wist ze er prachtig over te vertellen. Haar drie kinderen zouden er later hun eigen verhalen aan toevoegen. Ze kwam uit een verscheurd land. Samen met bondgenoten Duitsland, Oostenrijk en Turkije had Hongarije de oorlog verloren en daarvoor was het zwaar gestraft. Bij de onderhandeling...

Rookwolken boven het dorp De zon hangt al laag en de zonnige septembermiddag begint af te koelen. Onze overburen steken hun kachel aan. De zwarte walm uit hun schoorsteen jaagt ons het huis in dwingt ons alle ramen en deuren te sluiten. Ik weet wat er uit hun kachel komt: in het voorjaar lag op zeker moment een half huis aan geverfde raamkozijnen, deuren en ander bouwafval voor hun huis. Toen ik vroeg waar dat hout voor diende, kreeg ik na enige aarzeling 'brandhout' als antwoord. 'Jó levegő', goede lucht, zei een buurvrouw toen we jaren geleden een weekendhuis op het platteland kochten. Ze is de enige niet, veel dorpsbewoners zijn ervan overtuigd dat hun lucht veel beter is dan die in de grote stad. Ten onrechte, zeker in de winter. Dan is de hoeveelheid fijnstof, de belangrijkste reden van voortijdig overlijden, in dorpen soms vier keer zo hoog als op de Muzeum körút, een drukke verkeersader in het centrum van Boedapest. Maar ook in de zomer is de dorpslucht bep...